Τουρισμός

Στρατηγική για τον Τουρισμό της Κύπρου

Το κυπριακό τουριστικό προϊόν μπορεί να αναπτυχθεί επιτυχώς, αντικατοπτρίζοντας τις ανάγκες του αύριο, εάν επικεντρωθεί στα πιο κάτω σημεία:

• Στη βιώσιμη ανάπτυξη, η οποία μπορεί να υλοποιηθεί ρεαλιστικά και μεθοδευμένα μέσα από τους δείκτες των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Στο επίκεντρο της βιώσιμης ανάπτυξης του τουριστικού προϊόντος θέτουμε την περιβαλλοντική αειφορία, την ευημερία των πολιτών και την ισότητα των φύλων.
• Στην εξέλιξη της τουριστικής βιομηχανίας και των επαγγελματιών της μέσα από στοχευμένες στρατηγικές διαχείρισης ανθρώπινου δυναμικού.
• Στην αναβάθμιση της Κύπρου ως τουριστικού προορισμού, επαναπροσδιορίζοντας την εικόνα της (destination branding) μακριά από το μοντέλο μαζικού τουρισμού «ήλιος και θάλασσα». Αντί γι’ αυτό, η Κύπρος μπορεί να επαναπροσδιοριστεί ως προορισμός εξειδικευμένου και βιωματικού τουρισμού.
• Στην ενημέρωση και εκπαίδευση εμπειρογνωμόνων τουρισμού και εμπλεκόμενων φορέων σε θέματα τοπικής και περιφερειακής πολιτικής, οικονομίας και κοινωνικής ευημερίας, για τη βέλτιστη χάραξη πολιτικής στον τουρισμό.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Ιστορικά, η Κύπρος είχε αναπτύξει ένα τουριστικό προϊόν στο πλαίσιο «ήλιος και θάλασσα», ένα μοντέλο που ανταποκρίνεται σε μορφές μαζικού τουρισμού, οι οποίες όμως χαρακτηρίζονται από εποχικότητα, μη βιώσιμες πρακτικές και τυποποιημένες δραστηριότητες για τον επισκέπτη. Ως αποτέλεσμα, η τοπική βιομηχανία αναπτύχθηκε προβληματικά και η σχέση μεταξύ τουρίστα και προορισμού περιοριζόταν σε ένα επιφανειακό επίπεδο.

Το μέλλον της κυπριακής τουριστικής βιομηχανίας έχει αναμφίβολα πολλές προοπτικές αναβάθμισης και αναπροσαρμογής στις ανάγκες του αύριο. Με πρόσβαση σε παγκόσμιες βέλτιστες πρακτικές επιτυχούς τουριστικής ανάπτυξης και με τις δυνατότητες που εμπεριέχει το τοπικό τουριστικό προϊόν, η παρούσα στρατηγική προσβλέπει στη ρεαλιστική, επιστημονικά τεκμηριωμένη και μεθοδική ανάδειξη της τοπικής τουριστικής βιομηχανίας με τρόπο που θα ευνοεί τόσο την τοπική κοινωνία όσο και τους μελλοντικούς επισκέπτες της.

Όλοι έχουμε να κερδίσουμε από έναν πράσινο και βιώσιμο τουρισμό ο οποίος σέβεται και προστατεύει τη βιοποικιλότητα, την πολυπολιτισμικότητα και τη διαφορετικότητα. Έναν τουρισμό που αναδεικνύει τις ομορφιές, την κουλτούρα, τις τέχνες, τις επιστήμες και όλα τα άξια και υπέροχα πράγματα που δημιουργούν η φύση και ο άνθρωπος.

Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί αναπτύσσοντας το κυπριακό τουριστικό προϊόν μέσα από εξειδικευμένες μορφές βιωματικού τουρισμού οι οποίες θα παρέχουν αυθεντικές εμπειρίες σε κάθε επισκέπτη στη βάση των ενδιαφερόντων του, με παραδείγματα όπως ο γαστρονομικός τουρισμός, ο αθλητικός τουρισμός, ο τουρισμός ευεξίας, ο εκπαιδευτικός και πολιτιστικός τουρισμός, καθώς και ο τουρισμός που συμβάλλει στην εδραίωση της ειρήνης.

ΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ
Γυρίζοντας πίσω στον χρόνο, ο κυπριακός πολιτισμός είναι ένας από τους παλαιότερους στη Μεσόγειο. Το νησί πέρασε διαδοχικά από ασσυριακή, αιγυπτιακή, περσική, ελληνική και ρωμαϊκή κυριαρχία. Για 800 χρόνια, ξεκινώντας από το 364 μ.Χ., η Κύπρος ήταν υπό βυζαντινή κυριαρχία. Το 1571 το νησί κατακτήθηκε από τους Οθωμανούς Τούρκους και παραχωρήθηκε στη Μεγάλη Βρετανία το 1878. Προσαρτήθηκε επίσημα στο Ηνωμένο Βασίλειο το 1914 και έγινε αποικία του Στέμματος το 1925. Η βρετανική κυριαρχία διήρκεσε μέχρι τον Αύγουστο του 1960. Έπειτα από τέσσερα χρόνια απελευθερωτικού αγώνα, το νησί ανεξαρτητοποιήθηκε και ανακηρύχθηκε δημοκρατία.

Η κυπριακή κουλτούρα είναι ποικιλόμορφη και πλούσια, καθώς έχει επηρεαστεί και εμπλουτιστεί από όλους τους λαούς που πέρασαν από το νησί κατά τη διάρκεια των αιώνων. Η κυπριακή διάλεκτος είναι εμπλουτισμένη με λέξεις που προέρχονται από πολλούς άλλους πολιτισμούς.

Τα δέκα πλεονεκτήματα του κυπριακού τουριστικού προϊόντος

  1. Κυπριακή φιλοξενία: Είναι το νούμερο ένα πλεονέκτημα της κυπριακής κοινωνίας. Θεωρούμαστε καλοί οικοδεσπότες, και αυτό είναι σημαντικό να το διατηρήσουμε, δίνοντας έμφαση στην ουσιαστική επικοινωνία και εξυπηρέτηση και στην αποφυγή τυποποιημένων συναλλαγών. Η Ταϊλάνδη αναφέρεται συχνά ως «η χώρα των χαμόγελων». Της αποδόθηκε αυτός ο χαρακτηρισμός επειδή στην εν λόγω χώρα ένα χαμόγελο είναι κάτι παραπάνω από ένα απλό χαμόγελο: είναι μια μορφή λεπτών διαπροσωπικών μηνυμάτων. Αυτό είναι ένα πολύ δυνατό branding για την Ταϊλάνδη, και θα πρέπει να παραδειγματιστούμε ώστε να το εφαρμόσουμε με μια διαφορετική προσέγγιση και στη δική μας φιλοξενία. Η Ελλάδα χρησιμοποιεί επίσης ισχυρά σλόγκαν για την ελληνική φιλοξενία – ειδικά για την Κρήτη.
  2. Ασφαλές περιβάλλον: Η Κύπρος είναι γνωστό ότι είναι μία από τις πιο ασφαλείς χώρες στην Ευρώπη λόγω του χαμηλού ποσοστού εγκληματικότητας. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία της Eurostat, η Κύπρος έχει τον χαμηλότερο αριθμό εγκλημάτων, συμπεριλαμβανομένων των ληστειών και των βίαιων εγκλημάτων.
  3. Επικοινωνία: Αν και οι επίσημες γλώσσες της Κύπρου είναι η ελληνική και η τουρκική, η αγγλική γλώσσα ομιλείται ευρέως και οι περισσότεροι ντόπιοι μπορούν να επικοινωνούν άνετα με τους τουρίστες. Ευρέως διαδεδομένη είναι και η ρωσική γλώσσα.
  4. Πολιτισμική πολυμορφία: Μέσα από απτούς πολιτιστικούς θησαυρούς (μνημεία, μουσεία, τοποθεσίες ιστορικής σημασίας κ.ά.), αλλά και μέσα από την έκφραση πολιτισμού (τέχνες, γλώσσα, θρησκευτικές τελετές κ.λπ.), η Κύπρος προσφέρει αιώνες πολιτισμικής εξέλιξης και παραγωγής. Η πολυμορφία και η πολυεπίπεδη φύση του πολιτισμού της Κύπρου –ο οποίος είναι ακόμη πιο ποικιλόμορφος απ’ ό,τι τον παρουσιάζουμε στον μαζικό τουρίστα– μπορεί να μελετηθεί και να προβληθεί ακόμη περισσότερο από κάθε πόλη και σημείο του νησιού.
  5. Γαστρονομική πολυμορφία: Παραδοσιακά κυπριακά πιάτα (με επιρροές από Ιταλία, Ελλάδα και αραβικές χώρες) αλλά και πληθώρα γαστρονομικών επιλογών από διεθνείς κουζίνες δίνουν ένα σημαντικό πλεονέκτημα που ο κάθε τουρίστας θα εκτιμήσει. Εκτός από αυθεντικές γεύσεις του νησιού, οι επισκέπτες έχουν επίσης πρόσβαση σε εξειδικευμένες διατροφικές επιλογές χωρίς γλουτένη, ζωικά προϊόντα ή ζάχαρη, καθώς και σε επιλογές χαλάλ και κόσερ. Δημοφιλείς γαστρονομικές εμπειρίες αποτελούν επίσης τα brunches και τα cocktails, τα οποία είναι εμπνευσμένα από κυπριακές γεύσεις και ντόπια προϊόντα.
  6. Το κρασί: Με περισσότερα από 54 οινοποιεία σε ολόκληρη την Κύπρο, αλλά και με την κουμανταρία, ένα καθαρά κυπριακό προϊόν και ένα από τα παλαιότερα κρασιά στον κόσμο, ο οινοτουρισμός μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για εγχώριους και διεθνείς επισκέπτες. Η κουμανταρία έγινε ευρέως γνωστή κατά τον Μεσαίωνα. Πρόκειται για γλυκό επιδόρπιο κρασί που φτιάχνεται από δύο τοπικά σταφύλια, το μαύρο/μπλε σταφύλι και το λευκό ξυνιστέρι. Τα σταφύλια καλλιεργούνται στις νότιες πλαγιές της οροσειράς του Τροόδους, περίπου 30 χιλιόμετρα βόρεια της Λεμεσού, σε φτωχό ηφαιστειακό έδαφος. Η εμπειρία της οινογευσίας προσφέρεται ήδη από τα περισσότερα οινοποιεία του νησιού, ενώ οι «Δρόμοι του Κρασιού» αποτελούν δημοφιλή επιλογή για οινοτουρισμό.
  7. MICE (meetings, incentives, conferences, events): Χάρη στη στρατηγική γεωγραφική της θέση, η Κύπρος μετατρέπεται σε κέντρο σεμιναρίων και διασκέψεων μεγάλης εμβέλειας. Έχει επίσης αναδείξει τη διοργάνωση καλλιτεχνικών και διαδραστικών φεστιβάλ, που αποτελούν από μόνα τους πόλο έλξης επισκεπτών.
  8. Ευνοϊκό κλίμα για «ολόχρονο τουρισμό»: Η μέση ετήσια θερμοκρασία είναι 24°C. Αυτό σημαίνει ότι η Κύπρος έχει ζεστούς χειμώνες, με πολύ λίγες βροχερές μέρες, και τα καλοκαίρια είναι κυρίως ξηρά και ζεστά. Να σημειωθεί επίσης ότι η Κύπρος έχει κατά μέσο όρο 3.000 ώρες ηλιοφάνειας ετησίως.
  9. Φυσικός πλούτος: Η Κύπρος έχει περισσότερες από 57 παραλίες με πιστοποίηση γαλάζιας σημαίας και ένα από τα υψηλότερα ποσοστά καθαρών παραλιών στην Ευρώπη. Παράλληλα, οι ορεινές περιοχές της προσφέρουν προσβάσιμες επιλογές εξόρμησης για πεζοπορία, ορειβασία, ποδηλασία, αλλά και για μελέτη της εγχώριας χλωρίδας και πανίδας. Οι δύο αυτές κατηγορίες φυσικού πλούτου μπορούν με βιώσιμο και στοχευμένο τρόπο να αναδειχθούν, ώστε να καλύπτουν τις απαιτήσεις εξειδικευμένων μορφών τουρισμού, συμπεριλαμβανομένου και του τουρισμού ευεξίας.
  10. Μικρές αποστάσεις: Είναι εύκολο για έναν επισκέπτη να συνδυάσει διαφορετικές εμπειρίες στο νησί, καθώς οι αποστάσεις τού το επιτρέπουν. Νοουμένου ότι η συνδεσιμότητα του νησιού είναι υψηλή, με άμεσα διαθέσιμες και ιδανικά βιώσιμες επιλογές μέσων μεταφοράς. Η εμπειρία ενός τουρίστα μπορεί –και πρέπει– να επεκταθεί και πέραν του χώρου διαμονής του.

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ

Αδυναμίες στη διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού: Οι θέσεις εργασίας στον ξενοδοχειακό και επισιτιστικό κλάδο έχουν υποβαθμιστεί, με αποτέλεσμα να υποβαθμιστεί και η ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών. Η κατοχύρωση επαγγέλματος στην τουριστική βιομηχανία, και ιδιαίτερα στις θέσεις πρώτης γραμμής, είναι απαραίτητη για να ελκύσει ικανά άτομα τα οποία θα συμβάλουν ουσιαστικά στην ανάπτυξη της ποιότητας, ούτως ώστε η βιομηχανία να απαρτίζεται από καταρτισμένους επαγγελματίες που δεν θα είναι ούτε εποχικοί ούτε αναλώσιμοι.

Εκπαίδευση: Ο τουρισμός είναι αναμφίβολα βασική κινητήριος δύναμη στην οικονομία της Κύπρου. Παρ’ όλα αυτά, απουσιάζει ως θέμα εκπαίδευσης από τα δημόσια σχολεία, με αποτέλεσμα οι σημερινοί νέοι να μην ξέρουν πώς να αντιδράσουν ή πώς να δράσουν θετικά και ουσιαστικά για τη γενικότερη ανάπτυξη αυτού του τομέα. Επιπρόσθετα, νοοτροπίες στην τοπική βιομηχανία αμφισβητούν τον ρόλο της εκπαίδευσης και της εξειδίκευσης των επαγγελματιών του κλάδου, δίνοντας μεγαλύτερο βάρος στην πρακτική εμπειρία. Αδιαμφισβήτητα, ο συνδυασμός πρακτικής εργασίας και καλλιέργειας παιδείας και εκπαίδευσης στον τομέα θα μπορέσει να καταρτίσει επαγγελματίες που όχι μόνο θα αντεπεξέρχονται στις σημερινές προκλήσεις, αλλά θα εφαρμόζουν και βέλτιστες πρακτικές για την εξέλιξη της τουριστικής βιομηχανίας.

Υποδομές: Η οπτική ρύπανση που υπάρχει στη χώρα μας είναι ένας παράγοντας που αμαυρώνει τη γενική εικόνα: ετοιμόρροπα κτίρια, τεράστιες μεταλλικές ή πλαστικές πινακίδες, συστήματα κλιματισμού, σωλήνες, σύρματα κ.ά. βρίσκονται έξω από μνημεία, κεντρικές πλατείες και πολυσύχναστους τουριστικούς δρόμους και πεζοδρόμους.

Παράλληλα, απουσιάζει από τη χώρα μας ο αρχιτεκτονικός ρυθμός, ένα σημαντικό στοιχείο που υπάρχει και αξιοποιήθηκε στο μέγιστο από πολλές χώρες οι οποίες κατάφεραν να μπουν ανάμεσα στους κορυφαίους τουριστικούς προορισμούς.

Όσον αφορά τις περιβαλλοντικές μελέτες που πρέπει να γίνονται, όταν εκδίδονται οι πολεοδομικές άδειες για ανέγερση ξενοδοχείων, χρειάζεται μέγιστη προσοχή, καθότι τα λάθη εδώ δεν μπορούν να διορθωθούν. Είναι απαράδεκτο να χτίζονται ξενοδοχεία από τη μία και να καταστρέφεται το φυσικό περιβάλλον από την άλλη. Το γεγονός ότι ζούμε σε ένα νησί και για αρκετά χιλιόμετρα δεν βλέπεις καν τη θάλασσα είναι «έγκλημα». Εδώ απαιτούνται ευελιξία και εφαρμογή σύγχρονων αντισταθμιστικών μέτρων τόσο για την ικανοποίηση των αναγκών των ξενοδόχων όσο και για τη διατήρηση της φυσικής ομορφιάς.

Αστικός σχεδιασμός: Η δημιουργία τουριστικών ζωνών, μια πρωτοβουλία που είχε ξεκινήσει τη δεκαετία του ’70 στην Αμερική και σύντομα εφαρμόστηκε σε παγκόσμιο επίπεδο, είχε ως σκοπό να απομακρύνει τον τουρίστα από αντιαισθητικά και ίσως επικίνδυνα αστικά περιβάλλοντα και να τον υποδεχτεί σε ένα εξωραϊσμένο περιβάλλον που θεωρείτο πιο ελεγχόμενο και ασφαλές. Πλέον η πεποίθηση ότι οι τουρίστες κινούνται αποκλειστικά σε τουριστικές ζώνες δεν υφίσταται, καθώς ένα κύριο χαρακτηριστικό του σύγχρονου τουρισμού είναι η αλληλεπίδραση με τον τοπικό πληθυσμό μέσα από μη επιτηδευμένες δραστηριότητες στις οποίες συμμετέχουν αυθόρμητα και ντόπιοι και επισκέπτες.

Στη βάση αυτής της εξέλιξης στο τουριστικό προϊόν, η όποια ενίσχυση τουριστικών υποδομών θα πρέπει να είναι συνυφασμένη με τη συστηματική και βιώσιμη ανάπτυξη υποδομών σε αστικά και περιφερειακά κέντρα παγκύπρια και όχι σε ενδεδειγμένες ζώνες ξεχωριστά. Κάποιες πρωτοβουλίες που έγιναν σε τοπικό επίπεδο στην Κύπρο έφεραν θετικά αποτελέσματα, αλλά αυτό δεν είναι αρκετό. Το κράτος οφείλει να χαράζει και να εφαρμόζει πολιτικές οι οποίες να κάνουν τη χώρα μας πιο ελκυστική. Ο αστικός τουρισμός είναι ένα παράδειγμα εξειδικευμένου τουρισμού που έχει τη δυνατότητα να αναπτυχθεί στην Κύπρο και να προσελκύσει επισκέπτες καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, όχι μόνο σε παραλιακά θέρετρα, αλλά και στην πρωτεύουσα, η οποία παραμένει περιθωριοποιημένη από το μοντέλο του μαζικού τουρισμού «ήλιος και θάλασσα».

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΗΣ

Ας στοχεύσουμε και ας επενδύσουμε έμπρακτα σε έναν βιώσιμο και αειφόρο τουρισμό. Για τη σωστή ανάπτυξη της τουριστικής μας βιομηχανίας χρειάζεται να στραφούμε σε σύγχρονα μοντέλα τουρισμού τα οποία να είναι βιώσιμα, προσβάσιμα σε όλους, να έχουν διάρκεια όλο τον χρόνο, αλλά και να λειτουργούν μακροπρόθεσμα. Ο τουρισμός πρέπει να επανασχεδιαστεί και να επικεντρωθεί στην ανάδειξη της κυπριακής γης, στον πολιτισμό, στον αθλητισμό, στο περιβάλλον (χλωρίδα-πανίδα), στον επιστημονικό, ιατρικό και ερευνητικό τομέα κ.ά. Η κυπριακή γη, η φύση, η μορφολογία, η γεωλογία, η αρχαιολογία, ο πολιτισμός μας, καθώς και το μορφωτικό επίπεδο του λαού μας, μπορούν να στηρίξουν αυτή τη μετατόπιση του τουρισμού σε πιο βιώσιμα πρότυπα.

Στόχος είναι η εναρμόνιση του παγκόσμιου τουρισμού με τις αρχές του μοντέλου βιώσιμης ανάπτυξης, δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στην ποιοτική αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος και στη βελτιστοποίηση των υπηρεσιών που παρέχονται στους επισκέπτες. Ένα βιώσιμο τουριστικό προϊόν εκτιμάται ότι θα είναι σημαντικά πιο ανθεκτικό σε περιόδους μετάβασης ή κρίσης, και έτσι θα μπορεί να ανακάμπτει πιο ανώδυνα από απρόβλεπτα παγκόσμια ή τοπικά φαινόμενα, όπως στην περίπτωση της πρόσφατης πανδημίας ή σε περιπτώσεις στρατιωτικών συρράξεων.

Για το 2022 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Τουρισμού (UNWTO) προάγει την επίτευξη βιώσιμης ανάπτυξης μέσα από τον τουρισμό, αγγίζοντας όχι μόνο περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά και καίρια κοινωνικοοικονομικά θέματα όπως η ισότητα των φύλων, η επίτευξη βιώσιμης ειρήνης και δικαιοσύνης, η ανάκαμψη χωρίς αποκλεισμούς, η οικονομική ανάπτυξη και η έξυπνη αναβάθμιση πόλεων. Είναι δεδομένο ότι η τουριστική βιομηχανία κάθε χώρας έχει τη δυνατότητα –αλλά και την ευθύνη– να συνεισφέρει στην παγκόσμια ανάπτυξη με τρόπο βιώσιμο και στοχευμένο.

ΚΙΝΔΥΝΟΙ

Πανδημία: Ο αντίκτυπος της πανδημίας του κορονοϊού στον τουρισμό ήταν άμεσος και εξόχως δυσμενής. Κατά τα έτη 2020 και 2021 οι διεθνείς αφίξεις τουριστών μειώθηκαν κατά περιόδους έως και 95%, με την απώλεια στο παγκόσμιο ΑΕΠ το 2021 να εκτιμάται πέραν των 4 τρισ. δολαρίων. Αυτό μπορεί να ήταν ένα μεγάλο σοκ για τις αναπτυγμένες οικονομίες, όμως για τις αναπτυσσόμενες χώρες ήταν, κυριολεκτικά, μια κατάσταση έκτακτης ανάγκης.

Εποχικότητα: Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η τουριστική βιομηχανία είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες της οικονομίας της Κύπρου. Η καταπολέμηση της εποχικότητας παραμένει ένας από τους βασικούς στόχους όσων απασχολούνται και δραστηριοποιούνται στον τουριστικό κλάδο. Η ανάπτυξη εξειδικευμένων μορφών τουρισμού που δεν εξαρτώνται από τη εποχικότητα ή τις κλιματικές συνθήκες που επικρατούν μπορούν να συνεισφέρουν στην ανθεκτικότητα της βιομηχανίας και την οικονομική ευημερία των επαγγελματιών τουρισμού και φιλοξενίας, ενώ μπορούν να αναδειχθούν και να προωθηθούν οικονομικές δραστηριότητες μέσα από τον τουρισμό σε μη αστικά κέντρα, μειώνοντας έτσι τον μαζικό τουρισμό και ενισχύοντας την ύπαιθρο.

Πολιτική αβεβαιότητα: Μπορεί η Κύπρος να θεωρείται ασφαλής προορισμός, ωστόσο η πολιτική και νομική ιδιομορφία ενός διαιρεμένου νησιού συνιστά σημείο αβεβαιότητας για τους τουρίστες, ειδικά όταν αυτοί επισκέπτονται το νησί για λόγους αναψυχής, ευεξίας ή εξερεύνησης, χωρίς να γνωρίζουν για την ντε φάκτο διχοτόμηση που υφίσταται, με ό,τι συνεπάγονται αυτές οι δυσκολίες στη διακίνηση και τη διαμονή τους. Η διαιώνιση του Κυπριακού και η απουσία μιας βιώσιμης λύσης για την επανένωση του νησιού έχουν οδηγήσει στην ταυτόχρονη παρουσία δύο τουριστικών βιομηχανιών στο νησί. Με την Κυπριακή Δημοκρατία να ασκεί έλεγχο μόνο στο νότιο τμήμα του νησιού, είναι σημαντικό η πολιτική αυτή ιδιομορφία να αναγνωριστεί. Βασισμένοι σε επιστημονικό υλικό, οι εμπειρογνώμονες χάραξης τουριστικής πολιτικής, οι παροχείς τουριστικών πληροφοριών και προώθησης, καθώς και οι ταξιδιωτικοί πράκτορες και άλλοι εμπλεκόμενοι φορείς της βιομηχανίας, οφείλουν να ενημερωθούν γύρω από θέματα πολιτικής διαχείρισης της τοπικής τουριστικής δραστριότητας.

Περιφερειακή πολιτική αβεβαιότητα και στρατιωτικές συρράξεις: Ο πόλεμος στην Ουκρανία προκάλεσε κύμα συνεπειών ανά την Ευρώπη και το παγκόσμιο, με σημαντικό αντίκτυπο και στην κυπριακή τουριστική δραστηριότητα. Η Κύπρος έχει επηρεαστεί στο παρελθόν –και εξακολουθεί να επηρεάζεται– από περιφερειακά φαινόμενα πολέμων και πολιτικής αστάθειας, όπως ο πόλεμος στη Συρία και η μεταναστευτική κρίση. Ως εκ τούτου, η χάραξη πολιτικής και στρατηγικής στον τουρισμό πρέπει να εμπεριέχει και αναφορά σε πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά φαινόμενα που εκτυλίσσονται σε περιφερειακό ή παγκόσμιο επίπεδο, για να αναγνωρίζονται οι τυχόν άμεσες ή έμμεσες τοπικές επιπτώσεις τους.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ
Η βιώσιμη ανάπτυξη της κυπριακής τουριστικής βιομηχανίας είναι ο άξονας της στρατηγικής μας, καθώς με την εφαρμογή βιώσιμων πρακτικών μπορούμε να πετύχουμε ταυτόχρονα την οικονομική αναβάθμιση της τουριστικής βιομηχανίας, κοινωνική ευημερία και προστασία του οικοσυστήματος και των φυσικών πόρων της χώρας μας. Οι τρεις αυτοί πυλώνες μπορούν να επιτευχθούν μέσα από τους Δείκτες Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ, οι οποίοι εφαρμόζονται πλέον σε παγκόσμιο επίπεδο.

Λόγω της στρατηγικής της θέσης, η Κύπρος μπορεί να γίνει ο πυρήνας και η βάση εξειδικευμένου, ποιοτικού και εμπειρικού τουρισμού, ο οποίος είναι η βιώσιμη εναλλακτική έναντι του μαζικού τουρισμού. Το μοντέλο «ήλιος και θάλασσα» είναι παρωχημένο και χωρίς πολλές προοπτικές. Παραδείγματα εξειδικευμένου τουρισμού είναι η διοργάνωση διαγωνισμών και σεμιναρίων για start-up εταιρείες, επιχειρηματικών εκδηλώσεων και εκθέσεων. Η προώθηση της παραδοσιακής μας φιλοξενίας στους τομείς του αγροτουρισμού, του πολιτιστικού τουρισμού και σε μορφές του εμπειρικού τουρισμού, όπως ο θρησκευτικός τουρισμός, ο γαστρονομικός τουρισμός, ο οινοτουρισμός, ο αστροτουρισμός, ο αθλητικός τουρισμός και ο γαμήλιος τουρισμός, κρίνεται πολύ σημαντική. Επίσης, ο ιατρικός τουρισμός (έχουμε ακόμη και ιατρικές εταιρείες που εξάγουν φάρμακα στο εξωτερικό Made in Cyprus) και ο τουρισμός ευεξίας αποτελούν πολλά υποσχόμενους τομείς.

Για να επιτύχουμε οικονομική βιωσιμότητα, προτείνουμε την ανάπτυξη εξειδικευμένων και περιβαλλοντικά ουδέτερων μορφών τουρισμού σε όλη την επικράτεια του νησιού και όχι μόνο σε ενδεδειγμένες τουριστικές ζώνες, δίνοντας τη δυνατότητα στην πρωτεύουσα, στην ύπαιθρο και στις ορεινές περιοχές να αναδείξουν τις υπηρεσίες και τα προϊόντα τους και να στηρίξουν μικρομεσαίες επιχειρήσεις και start-ups. Με τις κατάλληλες υποδομές, περιφερειακές και απομονωμένες περιοχές μπορούν να αξιοποιηθούν και για την υποδοχή τουρισμού MICE, αναβαθμίζοντας οικονομικά τις τοπικές κοινότητες, ενώ πολλές περιοχές της υπαίθρου μπορούν να αποτελέσουν προορισμό για τη διοργάνωση εκδηλώσεων και φεστιβάλ διεθνούς εμβέλειας.

Η οικονομική βιωσιμότητα και, κατ’ επέκταση, η κοινωνική και περιβαλλοντική βιωσιμότητα του κυπριακού τουριστικού προϊόντος θα επιτευχθούν μέσα από εξειδικευμένες μορφές εμπειρικού τουρισμού και όχι μέσα από μοντέλα εποχικού, μαζικού τουρισμού. Αυτό θα πρέπει να αντανακλάται και στην εικόνα της Κύπρου ως τουριστικού προορισμού, καθώς και στην πρώτη εντύπωση που θέλουμε να δημιουργήσουμε σε πιθανούς επισκέπτες. Προτεραιότητα της στρατηγικής μας είναι η αναδιαμόρφωση της επικοινωνιακής μας πολιτικής σε θέματα τουρισμού, ούτως ώστε το destination branding που εφαρμόζει η Κύπρος να συνάδει με τη βιώσιμη προσέγγιση που φιλοδοξεί να εφαρμόσει.

Η κοινωνική βιωσιμότητα μπορεί να επιτευχθεί με προσήλωση στους πιο πάνω στόχους, ούτως ώστε αυτοί να επιτευχθούν και για τις τοπικές κοινότητες, αλλά και για τους επισκέπτες. Η κοινωνική ευημερία είναι ένα τοπικό ζήτημα μεν, πλην όμως μπορεί να εξασφαλιστεί με διακρατικές συνεργασίες και βέλτιστες πρακτικές από το εξωτερικό.

Εξειδικευμένες μορφές τουρισμού μπορούν να προσελκύσουν επισκέπτες στην πρωτεύουσα, καθώς και σε κοινότητες κοντά στη Νεκρή Ζώνη και σε άλλες απομονωμένες κοινότητες. Μέσα από τον κοινοτικό τουρισμό (community-based tourism) και τον τουρισμό ειρήνης, ο επισκέπτης μπορεί να ενημερωθεί για την επιδίωξη ειρήνης, κοινωνικής ευημερίας και κοινωνικής ισότητας.

Σημαντικό σημείο αναφοράς στην επίτευξη κοινωνικής βιωσιμότητας είναι η ισότητα των φύλων. Η ισότητα θα πρέπει να ενισχυθεί και να εδραιωθεί μέσα από πρακτικές διαχείρισης του ανθρώπινου δυναμικού του τουριστικού κλάδου και, πιο συγκεκριμένα, όσων απασχολούνται στη βιομηχανία φιλοξενίας. Ταυτόχρονα, επιπλέον ενημέρωση και εκπαίδευση θα πρέπει να εφαρμοστεί σε ένα ευρύτερο πλαίσιο αναβάθμισης της εξειδίκευσης επαγγελματιών του κλάδου, ούτως ώστε να αποφεύγονται τυχόν άμεσες ή έμμεσες έμφυλες διακρίσεις προς τους τουρίστες.

Για τη σωστή εφαρμογή βιώσιμης τουριστικής ανάπτυξης χωρίς αποκλεισμούς, θα πρέπει επίσης να δοθεί έμφαση στον έξυπνο και προσβάσιμο τουρισμό. Τα άτομα με αναπηρία θα πρέπει να μπορούν να μετακινούνται με ευκολία εντός των πόλεων και να τους παρέχονται τα καλύτερα τουριστικά πρότυπα ποιότητας. Ταυτόχρονα, ευάλωτες ομάδες τουριστών ή τουρίστες που αντιμετωπίζουν αυξημένο κίνδυνο να εκτεθούν σε ρητορική μίσους θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε μηχανισμούς στήριξης και παροχής ασφάλειας.

Ένας τουρίστας, είτε ξένος είτε ντόπιος, έχει προκαθορισμένες επιλογές σίτισης και κατανάλωσης με βάση τι του προσφέρουν ο προορισμός και οι υποδομές του. Ως εκ τούτου, η προώθηση περιβαλλοντικά βιώσιμων συμπεριφορών είναι στενά συνυφασμένη με την αναβάθμιση των πρακτικών και των παρεχόμενων επιλογών.

Προτείνουμε τη στοχευμένη επένδυση και στήριξη της τουριστικής βιομηχανίας με τρόπο που θα καταφέρει να προσφέρει βιώσιμες και περιβαλλοντικά ουδέτερες επιλογές σίτισης, διαμονής και αναψυχής σε κάθε τουρίστα, τόσο σε αστικά όσο και σε υπαίθρια κέντρα. Ταυτόχρονα, η στροφή υποδομών φιλοξενίας στην πράσινη ανάπτυξη και στη χρήση ΑΠΕ είναι μονόδρομος. Η ενημέρωση και οικονομική στήριξη των επαγγελματιών του κλάδου είναι άμεσης σημασίας, ενώ οι πόροι για να καταστεί κάτι τέτοιο δυνατό μπορούν να γίνουν διαθέσιμοι, μεταξύ άλλων, και μέσα από ευρωπαϊκά κονδύλια.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Το μέλλον της κυπριακής τουριστικής βιομηχανίας είναι εξαιρετικά υποσχόμενο. Είναι μια οικονομική δραστηριότητα με ανθεκτικότητα και δυνατότητες εξέλιξης, η οποία με τους κατάλληλους μηχανισμούς θα μπορέσει να στηρίξει, να εκπαιδεύσει και να αναδείξει τους επαγγελματίες της. Είναι ταυτόχρονα και ένα κοινωνικό φαινόμενο με παγκόσμια συνδεσιμότητα, ανταλλαγή απόψεων και πρακτικών, και με τη δυνατότητα να συνεισφέρει άμεσα στην κοινωνική ευημερία του τόπου.

Η εξέλιξη του κυπριακού τουριστικού προϊόντος στη βέλτιστή του μορφή είναι επιστημονικά, ρεαλιστικά και μεθοδικά υλοποιήσιμη. Είναι υποχρέωση των εμπλεκόμενων φορέων χάραξης πολιτικής να το αναδείξουν αλλά και δική μας προτεραιότητα για την ερχόμενη πενταετία.

X