Η προστασία του περιβάλλοντος και του κλίματος μας αφορά όλους. Είναι άλλωστε θέμα επιβίωσης. Πέραν του τεράστιου αντίκτυπου στην ανθρώπινη υγεία, σωματική και ψυχική, η κλιματική κρίση και η καταστροφή του περιβάλλοντος είναι άμεσα συνδεδεμένες με επιπτώσεις στους τομείς της οικονομίας, της παραγωγής τροφίμων, της γεωργίας, της κτηνοτροφίας, και, επομένως, στην καθημερινή μας ζωή.
Το μήνυμα που στέλνουμε σε κυβερνήσεις, θεσμικούς παράγοντες, επιχειρήσεις αλλά και στην κοινωνία των πολιτών, είναι ξεκάθαρο: Η μάχη για την προστασία του περιβάλλοντος και την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης πρέπει να εντατικοποιηθεί με δραστικότερα μέτρα. Οφείλουμε όλοι να στραφούμε σε πιο βιώσιμες και οικολογικές επιλογές, οι οποίες θα προστατεύουν το περιβάλλον και θα αποτρέπουν την κλιματική αλλαγή.
ΚΛΙΜΑΤΙΚΗ ΚΡΙΣΗ
Η κλιματική αλλαγή και οι επιπτώσεις της
Η κλιματική αλλαγή είναι μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η γενιά μας. Και δεν χρειάζεται να πάμε σε κάποιο μέρος μακριά από την Κύπρο για να αισθανθούμε τις επιπτώσεις της. Πριν από μερικά χρόνια είχαμε ιδιαίτερα υψηλές θερμοκρασίες στην Κύπρο κατά τη διάρκεια του μήνα Μαΐου, την περίοδο δηλαδή που ανθίζουν τα ελαιόδεντρα. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μειωθεί σημαντικά η παραγωγή λαδιού σε όλη την Κύπρο, και, ως εκ τούτου, πολλοί ελαιοπαραγωγοί, αλλά και η οικονομία του νησιού μας συνολικά, υπέστησαν βαρύ οικονομικό πλήγμα. Και το συγκεκριμένο είναι μόνο ένα παράδειγμα.
Τα τελευταία στοιχεία από κορυφαίες επιστημονικές μελέτες δείχνουν ότι το κλίμα του πλανήτη έχει αλλάξει δραματικά. Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC), η υπερθέρμανση του πλανήτη οδηγεί σε πιο συχνές και εντεινόμενες αλλαγές –σε ορισμένες περιπτώσεις μάλιστα μη αναστρέψιμες– στις παγκόσμιες βροχοπτώσεις, στη θερμοκρασία των ωκεανών και την ένταση των ανέμων. Αυτές οι αλλαγές οδηγούν συνήθως σε ακραία καιρικά φαινόμενα, όπως εκτεταμένες ξηρασίες, κύματα καύσωνα και πλημμύρες.
Στην Ευρώπη, η έκθεση της Διακυβερνητικής Επιτροπής για την Κλιματική Αλλαγή προβλέπει ότι η συχνότητα και η ένταση των ακραίων καιρικών φαινομένων θα αυξηθούν, συμπεριλαμβανομένης της υπερθέρμανσης της θάλασσας, και προειδοποιεί ότι μια αύξηση της θερμοκρασίας κατά 2°C θα έχει σοβαρές συνέπειες για τη φύση και τον άνθρωπο. Η άνοδος της θερμοκρασίας και η επιδείνωση του καιρού θα επιφέρουν επίσης τεράστιο πλήγμα στην οικονομία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EE), επηρεάζοντας, συν τοις άλλοις, και την αλυσίδα παραγωγής τροφίμων.
Η κλιματική κρίση αποτελεί μια άμεση απειλή για την ανθρωπότητα. Το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής οφείλεται, αναμφίβολα, στον ανθρώπινο παράγοντα. Εάν δεν δράσουμε αμέσως και αποτελεσματικά, οι περιβαλλοντικές, οικονομικές και ηθικές συνέπειες που ήδη αντιμετωπίζουμε θα χειροτερεύσουν, οδηγώντας σε κατάρρευση οικοσυστημάτων και στη μετατροπή μεγάλων εκτάσεων του πλανήτη σε μη κατοικήσιμες περιοχές.
Παρ’ όλα αυτά, η πορεία των γεγονότων μπορεί να ανατραπεί, σύμφωνα με τη Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή. Η άμεση, ταχεία και μεγάλης κλίμακας μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και η επίτευξη μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μπορούν να επιβραδύνουν την κλιματική αλλαγή και να περιορίσουν τις επιπτώσεις της.
Οι όροι της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η κλιματική ουδετερότητα
Ο στόχος
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θεσπίσει μια φιλόδοξη πολιτική για να εκπληρώσει τις διεθνείς δεσμεύσεις της σχετικά με την κλιματική αλλαγή. Το 2020, ενόψει της δέσμευσης της ΕΕ να αυξήσει τους κλιματικούς στόχους που ορίζονται στη Συμφωνία του Παρισιού, οι ηγέτες της ΕΕ ενέκριναν έναν δεσμευτικό στόχο της ΕΕ για μείωση κατά τουλάχιστον 55% των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030 σε όλα τα κράτη-μέλη της, σε σύγκριση με το 1990. Το μακροπρόθεσμο όραμα της ΕΕ είναι μια κλιματικά ουδέτερη ΕΕ έως το 2050. Ως εκ τούτου, έως το 2050 η Ευρώπη αναμένεται να μειώσει δραστικά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και να βρει τρόπους αντιστάθμισης των αναπόφευκτων εκπομπών. Επιπλέον, οι ηγέτες της ΕΕ τόνισαν την ανάγκη να δημιουργηθεί ένα ευνοϊκό περιβάλλον για να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση θα είναι οικονομικά αποδοτική και δίκαιη.
Μετατροπή του στόχου σε δράση: Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι ένα σχέδιο στρατηγικής και ένας αναλυτικός οδικός χάρτης για την υλοποίηση των στόχων της ΕΕ σε ό,τι αφορά το κλίμα. Προσδιορίζει όλες τις απαιτούμενες ενέργειες και τις πολιτικές της ΕΕ που θα συμβάλουν στην επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας, συμπεριλαμβανομένων νομοθετικών και μη νομοθετικών μέτρων. Οι δράσεις σε αυτούς τους τομείς περιλαμβάνουν τους τομείς της βιομηχανίας, των μεταφορών, της κινητικότητας, της ενέργειας και του χρηματοπιστωτικού τομέα. Η έμφαση στην κλιματική αλλαγή θα αναδιαμορφώσει τη βιομηχανία της ΕΕ και ταυτόχρονα θα τονώσει τη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, θα δημιουργήσει θέσεις εργασίας, θα προσφέρει οφέλη για την υγεία και το περιβάλλον στους πολίτες της ΕΕ και θα συμβάλει στη μακροπρόθεσμη ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.
Κλιματική κρίση: Τα επόμενα βήματα
Η Κύπρος και η Ευρώπη γενικότερα χρειάζονται έναν δραστικό πράσινο μετασχηματισμό που να περιλαμβάνει όχι μόνο μεταρρυθμίσεις σε τεχνολογικό ή διαρθρωτικό επίπεδο, αλλά και ριζικές αλλαγές σε επίπεδο στάσης και συμπεριφοράς εκ μέρους όλων μας. Οι κυβερνήσεις, οι εταιρείες και οι πολίτες θα πρέπει να αναλάβουν σημαντική ευθύνη σήμερα για το μέλλον του πλανήτη μας.
Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, το Νέο Κύμα οραματίζεται μια Κύπρο η οποία θα συμβάλλει ενεργά στην αναχαίτιση της ανθρωπογενούς υπερθέρμανσης του πλανήτη, καθώς και στην εδραίωση ενός μακροπρόθεσμα βιώσιμου και λειτουργικού οικολογικού πολιτισμού, που θα εξελίσσεται χέρι χέρι με την τεχνολογική ανάπτυξη. Στόχος μας είναι να ενισχύσουμε τις προοδευτικές πολιτικές και να συνεισφέρουμε ουσιαστικά στην ευρωπαϊκή οικολογική επανάσταση. Παράλληλα, στοχεύουμε σε μια όσο το δυνατόν πιο κοινωνικά δίκαιη μετάβαση, ενθαρρύνοντας την ενδυνάμωση των πολιτών και εστιάζοντας στους μεγαλύτερους ρυπαντές. Ο πολίτης φέρει πολύ μικρότερη ευθύνη για την πρόκληση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τις προσωπικές του δραστηριότητες, σε σχέση με ένα εργοστάσιο που χρησιμοποιεί κυρίως ορυκτά καύσιμα για τη λειτουργία του.
Επιπλέον, υπάρχουν μεγάλες διαφορές στην ποσότητα εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από εργοστάσιο σε εργοστάσιο. Η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας είναι από τους κυριότερους «ενόχους» για την υπερθέρμανση του πλανήτη. Στην Κύπρο ο τομέας των μεταφορών είναι επίσης ένας από τους κύριους τομείς πρόκλησης εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Οι εκπομπές άνθρακα μπορούν να μειωθούν σημαντικά παγκοσμίως εάν οι ρυθμιστικές αρχές όλων των χωρών επικεντρωθούν στη μείωση των ασυνήθιστα υψηλών εκπομπών άνθρακα των πιο ακραίων ρυπαντών.
Το «Νέο Κύμα – Η Άλλη Κύπρος» προτείνει:
- Αύξηση της κοινωνικής επίγνωσης και καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης για την κλιματική κρίση μέσω εκπαιδευτικών προγραμμάτων
- Αύξηση στόχων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου
- Στόχευση στο 100% χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στο σύστημα ηλεκτροδότησης και μεταφορών της Κύπρου
- Έξυπνα και οικολογικά κτήρια με τη βοήθεια της τεχνολογίας
- Βιώσιμη χρήση γης, αλλαγή χρήσης γης, όπου χρειάζεται, μέτρα για τη δασοπονία και φυσική λήψη άνθρακα για παραγωγή ενέργειας
- Αναθεώρηση της στρατηγικής μας στις νέες συνθήκες
- Δίκαιη μετάβαση στην πράσινη ανάπτυξη μέσω νέων πολιτικών, αύξησης του προϋπολογισμού και οργάνωσης των πόρων και μηχανισμών
- Επένδυση στην κλιματική διπλωματία
- Καθιέρωση Πράσινης Πολιτικής Δημοσίων Συμβάσεων
- Κατάργηση μη ανακυκλώσιμων πλαστικών και παράλληλος σχεδιασμός βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων. Δημιουργία Πράσινου Ταμείου από τα έσοδα των πωλήσεων πλαστικών ειδών
- Προώθηση στο μέγιστο των πρωτοβουλιών για πλήρη απορρόφηση και αξιοποίηση των κονδυλίων από την Πράσινη Συμφωνία
- Αύξηση στόχων ανακύκλωσης και μείωσης της κατανάλωσης μη οικολογικών προϊόντων
ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Προστασία του περιβάλλοντος
Η προστασία του περιβάλλοντος δεν είναι χόμπι, ούτε αφορά μόνο τους συνειδητοποιημένους πολίτες. Είναι πλέον θέμα επιβίωσης. Πέραν του τεράστιου αντίκτυπου στην υγεία μας, το άσχημο θέαμα των σκουπιδιών πλήττει και την αισθητική μας, την ψυχική μας ηρεμία και γαλήνη.
Το μέλλον της Γης είναι αλληλένδετο με το μέλλον της ανθρωπότητας. Και πρέπει να το διαφυλάξουμε. Ο άνθρωπος οφείλει να τιμά τη φύση και να συνυπάρχει αρμονικά μαζί της. Ο σεβασμός και η έμπρακτη προστασία του φυσικού περιβάλλοντος είναι προϋπόθεση για τη διατήρηση κάθε μορφής ζωής στον πλανήτη.
Κυκλική οικονομία
Η εφαρμογή των αρχών της κυκλικής οικονομίας συνιστά απαραίτητη προϋπόθεση για την εξασφάλιση επάρκειας των φυσικών πόρων στην κοινωνία. Η κυκλική οικονομία αποτελεί ένα οικονομικό μοντέλο ανάπτυξης που περιορίζει τα απόβλητα και μειώνει την ανάγκη για νέους πόρους, οι οποίοι θα πρέπει να αντληθούν με μεγάλο οικονομικό και περιβαλλοντικό κόστος. Μια κυκλική οικονομία είναι ένα οικονομικό σύστημα κλειστών βρόχων (κύκλων) στο οποίο οι πρώτες ύλες και τα προϊόντα χάνουν όσο το δυνατόν λιγότερο την αξία τους. Σε αυτό το σύστημα χρησιμοποιούνται Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, ενώ στον πυρήνα του βρίσκεται ο μακροπρόθεσμος σχεδιασμός.
Με τη βιώσιμη ανάπτυξη αναβαθμίζουμε το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων μέσω της ευφυέστερης χρήσης πόρων, στο πλαίσιο μιας σύγχρονης οικονομίας που συμβάλλει στην ευημερία των πολιτών. Ό,τι προηγουμένως θεωρούνταν ως απόβλητο, τώρα δύναται να μετατραπεί σε πρώτη ύλη. Ναι, τα απόβλητα αποτελούν πηγή ρύπανσης, ωστόσο, όταν υποβάλλονται σε σωστή διαχείριση και επεξεργασία, μπορούν να μετατραπούν σε χρήσιμα προϊόντα και πολύτιμους πόρους.
Η εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας: η αποφυγή, μείωση, ανταλλαγή, επαναχρησιμοποίηση, επισκευή, ανακύκλωση και ανάκτηση των υπαρχόντων υλικών και προϊόντων μπορεί να επιλύσει σε πολύ μεγάλο βαθμό το τεράστιο πρόβλημα με τα απόβλητα.
Η εφαρμογή της κυκλικής οικονομίας εναπόκειται στον καθένα και στην καθεμία από εμάς, μέσα από τις διάφορες επιλογές κατανάλωσης που κάνουμε καθημερινά (τρόφιμα, ηλεκτρικές συσκευές, δώρα, κ.ο.κ).
Εναπόκειται επίσης σε μεγάλο βαθμό στο κράτος και στις επιχειρήσεις. Ελλείψει ολοκληρωμένου ορισμού, οι επιχειρήσεις αδυνατούν να εντοπίσουν κυκλικές ευκαιρίες, και αυτό καθιστά επιτακτική την ανάγκη για καθοδήγηση σε αυτό τον τομέα και για καθιέρωση Πράσινης Πολιτικής Δημοσίων Συμβάσεων.
Κεντρικό στοιχείο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας είναι το Νέο Σχέδιο Δράσης Κυκλικής Οικονομίας[1] (New Circular Economy Action Plan), το οποίο ορίζει συγκεκριμένες ενέργειες για τον τρόπο δημιουργίας κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων, καταναλωτικών προτύπων και διαδικασιών παραγωγής στην ΕΕ. Η μετάβαση σε μια κυκλική οικονομία μόνο στους τομείς της κινητικότητας, των τροφίμων και των υποδομών εκτιμάται ότι θα μειώσει την παραγωγή αποβλήτων κατά 48% έως το 2030 και κατά 85% έως το 2050 (ίδρυμα Ellen MacArthur, 2015). Σύμφωνα με άλλες εκτιμήσεις, το Πακέτο Κυκλικής Οικονομίας θα μπορούσε να εξοικονομήσει περίπου 600 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως για τις επιχειρήσεις της ΕΕ μέσα από τη βέλτιστη διαχείριση αποβλήτων, τον οικολογικό σχεδιασμό και την ενίσχυση της κουλτούρας της ανακύκλωσης και της επαναχρησιμοποίησης προϊόντων.
Στόχοι:
Η πράσινη οικονομία περιλαμβάνει τομείς που βοηθούν τον άνθρωπο να συνυπάρχει αρμονικά με το περιβάλλον, προάγει τη χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας, φέρνει στο προσκήνιο νέα επαγγέλματα με προοπτικές, επιφέρει μεγαλύτερη ισορροπία και αρμονία στον πλανήτη.
Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία
Παρά τις φιλόδοξες εξαγγελίες, πόσο πραγματικά έτοιμη είναι η κυβέρνησή μας και όλοι οι θεσμικοί παράγοντες της χώρας μας να δημιουργήσουν τις κατάλληλες συνθήκες και προϋποθέσεις, να επιβάλουν αλλαγές, να χτυπήσουν κατεστημένα, να καταπολεμήσουν απαρχαιωμένες μικροπολιτικές σκοπιμότητες και νοοτροπίες, ώστε να προχωρήσει ο τόπος μπροστά και να μεταβεί σε μια βιώσιμη πράσινη οικονομία;
Θέλουμε να ελπίζουμε ότι το πολύ φιλόδοξο πακέτο που ενδέχεται να πάρουμε από την ΕΕ θα μας ωθήσει προς αυτή την κατεύθυνση, καθώς η οικονομία όπως την γνωρίζουμε σήμερα είναι αναχρονιστική και μη βιώσιμη. Η πράσινη οικονομία, με την ευρύτερη έννοια του όρου, είναι η πρόοδος και το μέλλον!
Τονίζεται η ανάγκη για προώθηση στο μέγιστο των πρωτοβουλιών για πλήρη απορρόφηση και αξιοποίηση των κονδυλίων από την Πράσινη Συμφωνία.
Καλείται η κυβέρνηση να προχωρήσει πάραυτα στη δημιουργία Πράσινου Ταμείου από τα έσοδα των πωλήσεων πλαστικών σακουλών και άλλων ειδών, τα οποία θα διατίθενται αποκλειστικά για έργα επωφελή για το περιβάλλον.
Ρύπανση του περιβάλλοντος – Απόβλητα
Το νερό που πίνουμε, το έδαφος όπου καλλιεργούμε την τροφή μας και ο αέρας που αναπνέουμε είναι αυτά που επηρεάζουν όλους μας εξίσου. Τα άτομα, ειδικότερα, που κατοικούν σε πιο υποβαθμισμένες περιοχές επηρεάζονται περισσότερο. Η περιβαλλοντική ρύπανση είναι μάλιστα η συχνότερη αιτία πολυάριθμων ασθενειών και πρόωρων θανάτων.
Η ρύπανση του περιβάλλοντος επηρεάζει αρνητικά και τη βιοποικιλότητα, με σοβαρές συνέπειες για τη φύση και τον άνθρωπο.
Τα σκουπίδια δεν «φυτρώνουν» από μόνα τους στις παραλίες. Κάποιοι ασυνείδητοι τα αφήνουν πίσω τους. Ακόμα και στην ενδοχώρα, αν πετάξουμε κάπου ένα σκουπίδι, αυτό θα βρει τον δρόμο του για να καταλήξει στη θάλασσα.
Οι επιπτώσεις της «κουλτούρας των σκουπιδιών» που επικρατεί σήμερα, δηλαδή της απαράδεκτης συνήθειάς μας να πετάμε πλαστικά ή άλλα απορρίμματα στο έδαφος ή στη θάλασσα, είναι ολοφάνερες στα νερά και στους ωκεανούς. Τα πλαστικά και άλλα απόβλητα μολύνουν όλο και περισσότερο τους ωκεανούς μας – σύμφωνα με υπολογισμούς επιστημόνων, έως το 2050 οι θάλασσες θα περιέχουν περισσότερα απόβλητα απ’ ό,τι ψάρια.
Η Κύπρος, παρά τις προειδοποιήσεις και τα πρόστιμα που της επιβάλλει η ΕΕ, παραμένει ένας μεγάλος σκουπιδότοπος. Η παραγωγή αστικών αποβλήτων στην Κύπρο εξακολουθεί να είναι σημαντικά υψηλότερη από τον μέσο όρο της ΕΕ. Φαίνεται ότι είναι πιο εύκολο να παραλαμβάνουμε τις προειδοποιητικές επιστολές και να πληρώνουμε τα πρόστιμα που μας επιβάλλουν οι Βρυξέλλες, παρά να συμμορφωθούμε με το κοινοτικό κεκτημένο και να επιλύσουμε το τεράστιο πρόβλημα που αντιμετωπίζουμε με τα απόβλητα.
Προστασία χερσαίου και θαλάσσιου περιβάλλοντος
Οι φυσικοί βιότοποι της Κύπρου μας και τα είδη που φιλοξενούν, οι υδάτινοι πόροι και η παράκτια ζώνη απειλούνται στις μέρες μας από σωρεία κακών πρακτικών που ακολουθούνται από μια μερίδα πολιτών, επιχειρήσεων και κρατικών φορέων. Η θαλάσσια ζωή και βιοποικιλότητα απειλείται επίσης από την υπεραλίευση και τις επιπτώσεις του φαινόμενου του θερμοκηπίου στη θερμοκρασία των ωκεανών. Η προστασία της παράκτιας ζώνης, με την επικύρωση του Πρωτοκόλλου της Βαρκελώνης, είναι εξαιρετικά σημαντική.
Στόχοι:
- Επέκταση προστατευόμενων φυσικών τοπίων, ώστε να καλύπτουν οικοσυστήματα καίριας σημασίας
- Καθορισμός οριζόντιου προγράμματος περιβαλλοντικής δράσης
- Αποτελεσματική προστασία περιοχών ειδικού περιβαλλοντικού ενδιαφέροντος, περιοχών NATURA 2000 και παραγωγικής γεωργικής γης
- Ορισμός ενός αυστηρού νομικού πλαισίου που αφορά την προστασία του αστικού πρασίνου και των δασικών περιοχών
Natura 2000
Το Ευρωπαϊκό Οικολογικό Δίκτυο Natura 2000 είναι ένα ευρωπαϊκό δίκτυο προστατευόμενων φυσικών περιοχών. Προστατεύει ορισμένα είδη χλωρίδας και πανίδας που βρίσκονται σε κίνδυνο. Οι οικότοποι είναι απολύτως απαραίτητο να προστατεύονται σε όλη την Ευρώπη, ως μέρος μιας πολιτικής που σέβεται το περιβάλλον, ώστε να το παραδώσουμε στις επόμενες γενιές σε όσο το δυνατόν καλύτερη κατάσταση.
Στο πλαίσιο της εφαρμογής των αντίστοιχων ευρωπαϊκών οδηγιών, πολλές περιοχές της Κύπρου εντάχθηκαν σε αυτό το δίκτυο με σκοπό την προστασία και τη διατήρησή τους. Μέχρι τώρα καθορίστηκαν συνολικά 40 Τόποι Κοινοτικής Σημασίας και 30 Ζώνες Ειδικής Προστασίας. Επιπλέον, ετοιμάστηκαν 39 διαχειριστικά σχέδια, που περιλαμβάνουν μέτρα για τη και την προστασία οικοτόπων, ειδών και ενδιαιτημάτων. Στο στάδιο της επεξεργασίας βρίσκεται και το Διαχειριστικό Σχέδιο για την περιοχή του Ακάμα.
Στην Κύπρο υπάρχουν πολίτες αλλά, δυστυχώς, και δημόσιοι λειτουργοί οι οποίοι δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξη του Δικτύου Natura 2000 και τις ευρωπαϊκές πολιτικές για το περιβάλλον, με αποτέλεσμα να παραβιάζουν συνεχώς τους κανονισμούς και τις κοινοτικές οδηγίες με μη αντιστρέψιμες, συχνά, συνέπειες για τα οικοσυστήματα. Από την άλλη πλευρά, υπάρχουν πολιτικές ή άλλου είδους σκοπιμότητες και σκανδαλώδεις παρεμβάσεις υπέρ ιδιωτικών συμφερόντων.
Χρειάζεται να επενδύσουμε στην καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης, η οποία πολύ σύντομα –από την επόμενη κιόλας γενιά– θα αποδώσει καρπούς. Αν αυτό δεν υλοποιηθεί, η Κύπρος μας θα απολέσει σημαντικούς οικότοπους, καθώς και σπάνια είδη χλωρίδας και πανίδας, τα οποία την κάνουν να ξεχωρίζει σε παγκόσμιο επίπεδο.
Το περιβάλλον δεν το κληρονομούμε από τις προηγούμενες γενιές, αλλά το δανειζόμαστε από τις επόμενες γενιές. Ας το θυμόμαστε αυτό.
Ευημερία ζώων
Δικαιώματα – ισότητα – σεβασμός και ζωή είναι έννοιες απαραίτητες για να υπάρχει ισορροπία, αρμονία, υγεία και ευημερία στον πλανήτη και στον τόπο μας. Από αυτήν την εξίσωση δεν μπορούν να αφήνονται απ΄ έξω τα ζώα! Η ευημερία και η ασφάλεια των ζώων συμβάλλει και στη δική μας ευημερία και ασφάλεια, καθώς τίποτα δεν μπορεί να λειτουργεί μεμονωμένα και να ευημερεί εις βάρος κάποιων άλλων.
Τα ζώα είναι ζωντανά πλάσματα και αξίζουν την κατάλληλη προστασία. Αυτό ξεκινά με την αναγνώριση των δικαιωμάτων τους και τον απόλυτο σεβασμό των αναγκών τους. Περιστατικά και φαινόμενα κακομεταχείρισης ή/και παραμέλησης ζώων απαιτούν άμεση και ισχυρή δράση εκ μέρους των πολιτών και της πολιτείας.
Η ευημερία των ζώων στην Κύπρο βρίσκεται σε κίνδυνο, τόσο λόγω της έλλειψης παιδείας, όσο και λόγω της πλημμελούς εφαρμογής του νομοθετικού πλαισίου που αφορά την προστασία τους, οδηγώντας σε περιστατικά ανήθικης, ανεύθυνης και εγκληματικής συμπεριφοράς.
Το «Νέο Κύμα» τίθεται ενάντια στην κακομεταχείριση και την εκμετάλλευση ζώων, ενάντια στη χρήση τους ως άψυχων αντικειμένων και μέσων ψυχαγωγίας.
Στόχοι:
- Αύξηση κοινωνικής επίγνωσης και καλλιέργεια παιδείας σε ό,τι αφορά την ευημερία των ζώων
- Δημιουργία ειδικού σώματος που θα ανταποκρίνεται σε καταγγελίες πολιτών και θα επεμβαίνει άμεσα, όπου κρίνεται απαραίτητο
- Αυστηρή επίβλεψη της νομοθεσίας για την ευημερία των ζώων εκ μέρους των τοπικών αρχών
- Αύξηση προστίμων για κακομεταχείριση ζώων, ούτως ώστε να καταστεί αποτρεπτική
- Υποστήριξη καταφυγίων ζώων
Έξυπνο δίκτυο δασικής πυρόσβεσης – Να σώσουμε το Τρόοδος! Να σώσουμε τα δάση μας!
Οι δασικές πυρκαγιές των τελευταίων χρόνων ήταν ιδιαίτερα καταστροφικές για την Κύπρο. Χάθηκαν ανθρώπινες ζωές – νέοι άνθρωποι που ήρθαν στον τόπο μας για βρουν ένα καλύτερο μέλλον. Χάθηκε ένα μεγάλο μέρος του δάσους μας. Χάθηκαν σπίτια, περιουσίες – οι κόποι και οι αγώνες μιας ολόκληρης ζωής. Μπορεί κάποιος να γράψει πολλά γι’ αυτή την τραγωδία, για τα λάθη και τις παραλείψεις που έγιναν. Και η στάση των ιθυνόντων και των καθ’ ύλην αρμόδιων φορέων και θεσμών της πολιτείας καταδεικνύει ότι μάλλον δεν μάθαμε τίποτα από την εμπειρία της καταστροφής του δάσους του Σαϊτά και της Σολέας. Ακούγονται πολλά: για μέσα που δεν ήταν επιχειρησιακά έτοιμα ή επαρκώς συντηρημένα, για αγορές που δεν έγιναν, για απουσία συντονισμού. Είναι κρίσιμο να διερευνηθούν όλες οι πτυχές διεξοδικά.
Είναι γεγονός ότι είμαστε στις αρχές μια μεγάλης κλιματικής κρίσης με απρόβλεπτες συνέπειες. Οι επιστήμονες του κλάδου κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου εδώ και καιρό, επισημαίνοντας μάλιστα ότι τα πράγματα θα γίνουν πολύ χειρότερα στο άμεσο μέλλον. Θα πρέπει λοιπόν να προετοιμάσουμε τη χώρα σε όλα τα επίπεδα για τη διαχείριση του φαινομένου αυτού, καθώς όλα τα μοντέλα προειδοποιούν ότι η περιοχή μας είναι ιδιαίτερα ευάλωτη. Σε αντίθετη περίπτωση, σε μερικές δεκάδες χρόνια από σήμερα τα παιδιά μας θα ψάχνουν δέντρα στις πεδιάδες μας και θα είναι δύσκολο να βρουν. Μας τρομοκρατεί η ιδέα ενός Τροόδους που θα είναι μόνο βράχια. Μας τρομοκρατεί η ιδέα ότι τα παιδιά των παιδιών μας θα διαβάζουν για έναν χαμένο παράδεισο!
Όσον αφορά τις πυρκαγιές, η στρατηγική αντιμετώπισής τους δεν είναι εφικτό να εφαρμόζεται παντού και πάντοτε με τον ίδιο τρόπο. Κάθε χώρα έχει τα δικά της ιδιαίτερα γεωμορφολογικά χαρακτηριστικά, τα δικά της πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα, και όλα αυτά θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά τον σχεδιασμό της αντιπυρικής της θωράκισης. Οι συμβατικές λύσεις για κατάσβεση των πυρκαγιών απαιτούν πτητικά και επίγεια μέσα, καθώς και εκπαιδευμένο προσωπικό. Αδιαμφισβήτητα, η χρήση πυροσβεστικών οχημάτων αλλά και αεροσκαφών σε δύσβατες είναι κομβικής σημασίας. Ωστόσο οι συμβατικές λύσεις αφορούν συμβατικές εποχές, εποχές όπου το κλίμα θα εξακολουθούσε να είναι «γήινο». Τεράστιοι και υπερσύγχρονοι αμερικανικοί στόλοι αεροπλάνων αδυνατούν συχνά να θέσουν υπό έλεγχο πυρκαγιές που μαίνονται επί εβδομάδες στις ΗΠΑ. Αυτός είναι ο λόγος που σήμερα χρειαζόμαστε και άλλες, καινοτόμες λύσεις.
Βρισκόμαστε σε μια γεωγραφική περιοχή όπου σημειώνονται όλο και υψηλότερες θερμοκρασίες, περικυκλωμένοι από θερμές αέριες μάζες που προέρχονται από τις γειτονικές ερήμους, καθιστώντας το κλίμα μας ακόμα πιο ευάλωτο σε πυρκαγιές. Στην Κύπρο έχουμε μια ιδιαίτερα δύσκολη τοπογραφία, που απαιτεί τη χρήση πτητικών μέσων για την κατάσβεση πυρκαγιών. Με βάση αυτές τις δυνατότητες, θα πρέπει να χτίσουμε μια ολοκληρωμένη στρατηγική και επί εδάφους. Έχουμε όμως και ένα μεγάλο πλεονέκτημα: σε ολόκληρο το νησί υπάρχουν διάσπαρτα 108 φράγματα (μικρά και μεγάλα), 90 εκ των οποίων στις ελεύθερες περιοχές.
Η πρόταση του κινήματος «Νέο Κύμα» αφορά τη δημιουργία ενός έξυπνου δικτύου πυρόσβεσης σε όλο το Τρόοδος, αλλά και στις ημιορεινές και πεδινές περιοχές.
Είμαστε μια μικρή χώρα, κι έτσι μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα ολοκληρωμένο δίκτυο που θα αξιοποιεί τα διαθέσιμα φράγματα νερού και θα καλύπτει τα πιο νευραλγικά σημεία με μεταλλικούς αγωγούς μεταφοράς –μέτριας διαμέτρου (4 ίντσες)– μέσα στα δάση μας και στους δασικούς δρόμους. Στο βασικό σύστημα αγωγών θα είναι ενσωματωμένοι ανιχνευτές φωτιάς, θερμοκρασίας, αυτόματα συστήματα πυρόσβεσης, στα οποία θα έχουν εύκολη πρόσβαση οι πυροσβέστες και οι πυροσβέστριες. Σε μια πυρκαγιά δεν είναι μόνο ο αριθμός των οχημάτων που παίζει μεγάλο ρόλο, αλλά κυρίως η πρόσβαση σε επιχειρησιακά μέσα και, ασφαλώς, η ταχύτητα ανεφοδιασμού σε νερό. Να έχουμε δηλαδή εκείνες τις ποσότητες αλλά και τις ισχυρές πιέσεις που χρειάζονται τα βυτιοφόρα για να μπορούν να γεμίζουν τις δεξαμενές του σε λίγα μόνο λεπτά και να ρίχνουν νερό σε μεγάλες αποστάσεις. Ένα τέτοιο δίκτυο θα μπορούσε επίσης να δώσει τη δυνατότητα στις γραμμές των μεταλλικών αγωγών να λειτουργούν ως αντιπυρικά φράγματα, σταματώντας έτσι την εξάπλωση μιας πυρκαγιάς και δίνοντας χρόνο στο προσωπικό να φέρει εις πέρας το έργο της κατάσβεσης. Ταυτόχρονα, θα μπορούσε να προσφέρει ασφάλεια στους πυροσβέστες μας, σε περίπτωση που εγκλωβιστούν σε πύρινα μέτωπα. Πρόκειται για ένα έξυπνο δίκτυο, συνδεδεμένο με δορυφορικά μέσα επικοινωνίας.
Υπολογίσαμε ότι όταν έχεις 70 περίπου φράγματα (μικρά και μεγάλα) διάσπαρτα σε 2.000 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα του Τροόδους και των ημιορεινών περιοχών, αυτό σημαίνει ότι, αναλογικά, υπάρχει ένα φράγμα ανά 30 περίπου τετραγωνικά χιλιόμετρα. Η αλήθεια είναι, βέβαια, ότι υπάρχουν περισσότερα φράγματα σε χαμηλότερα ύψη. Με ένα έξυπνο και τοπογραφικά καλά σχεδιασμένο δίκτυο 200 χιλιομέτρων μεταλλικών αγωγών, η πιο μακρινή απόσταση από τον πλησιέστερο αγωγό θα είναι κάτω από 2 χιλιόμετρα. Επίσης, το Τμήμα Δασών και η Πυροσβεστική Υπηρεσία θα οργανώνει οργανώνουν εκατοντάδες εποχικούς ή εθελοντές πυροσβέστες που θα έχουν πρόσβαση σε μέσα τα οποία θα τους δίνουν τη δυνατότητα έγκαιρης κατάσβεσης μιας πυρκαγιάς, προτού αυτή εξαπλωθεί. Τότε και μόνο θα έχουμε ελπίδες να μην επαναληφθούν τραγωδίες όπως αυτές των τελευταίων χρόνων.
Αναφορικά με τα φράγματα που βρίσκονται σε μεγάλο υψόμετρο, θα εκμεταλλευτούμε τη βαρύτητα λόγω υψομετρικής διαφοράς. Θα τοποθετηθεί ένα δίκτυο με μεταλλικούς αγωγούς κάτω από τα φράγματα, καλύπτοντας έτσι σημεία όπου υπάρχει σοβαρός κίνδυνος να εκδηλωθεί πυρκαγιά, ενώ ταυτόχρονα, με τη μεταφορά νερού με πίεση, θα δοθεί πρόσβαση στα βυτιοφόρα, ώστε να επιχειρήσουν αποτελεσματικά και με ταχύτητα.
Ένα παράδειγμα: Κάτω από τον Κύκκο ξεκινά ένας καταπληκτικός ποταμός, ο ποταμός που περνά δίπλα από την Τσακίστρα, μέσα από τον Κάμπο, για να φτάσει στον ποταμό του Κάμπου, δίπλα από το Ξερό. Λίγο πιο πάνω είναι το φράγμα της Τσακκίστρας – ένα μικρό φράγμα σε υψόμετρο 1.000 μέτρων. Με βάση αυτή την πρόταση, το δίκτυο θα περνάει μέσα ή δίπλα από την κοίτη του ποταμού. Λόγω της διαφοράς υψομέτρου, η πίεση θα είναι σημαντική, ικανή να σώσει τα γύρω χωριά και τα γύρω δάση. Σημειώνουμε ότι λίγα χιλιόμετρα από εκεί βρίσκεται και η Κοιλάδα των Κέδρων.
Για δάση που βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο σε σχέση με τα πλησιέστερα φράγματα, και πάλι θα χρησιμοποιήσουμε τεράστιες αντλίες μεγάλης πίεσης, για να στέλνουμε το νερό όπου είναι απαραίτητο. Οι αντλίες θα είναι ηλεκτρικές, ενώ θα υπάρχουν οι κατάλληλες ηλεκτρογεννήτριες σε περίπτωση βλάβης στην ηλεκτροδότηση, κάτι που συμβαίνει συχνά κατά τη διάρκεια μεγάλων πυρκαγιών. Σε αυτή την περίπτωση δεν χρειαζόμαστε αντλία σε κάθε φράγμα, αν έχουμε το πλεονέκτημα της αερομεταφοράς. Οι αντλίες δηλαδή θα τοποθετούνται εκεί όπου θα υπάρχει ανάγκη για ρίψεις νερού τη δεδομένη στιγμή.
Σε αυτούς που θα υποστηρίξουν ότι είναι κακή ή αντιαισθητική ιδέα η ύπαρξη αγωγών μέσα στο δάσος, θα αναφέρουμε ότι το δίκτυο θα είναι σχεδόν αόρατο. Επιπρόσθετα, η επιλογή, δυστυχώς, δεν είναι ανάμεσα στο παρθένο δάσος και στο δάσος όπου δεν υπάρχουν ίχνη ανθρώπινης παρέμβασης. Η επιλογή πλέον είναι μία: ανάμεσα στο δάσος και στο καμένο τοπίο!
Η δημιουργία ενός έξυπνου δικτύου είναι αναγκαία και για πολλούς άλλους λόγους, πέρα από την αντιμετώπιση των πυρκαγιών. Με την κλιματική αλλαγή, οι θερμοκρασίες είναι υψηλότερες, ενώ φαίνεται να διανύουμε μια νέα εποχή ξηρασίας. Ίσως στο μέλλον χρειαστεί να αρδεύουμε κάποια δάση για να τα σώσουμε, ή ακόμη να πρέπει να συνδέσουμε ένα τέτοιο δίκτυο με ένα ηλιακό σύστημα αφαλάτωσης μεγάλης παραγωγής. Με αυτό τον τρόπο θα διασφαλίζεται η ελάχιστη αναγκαία ποσότητα νερού στα φράγματά μας. Ένα τέτοιο σύστημα συγκοινωνούντων φραγμάτων θα μπορεί ενδεχομένως στο μέλλον να δώσει λύσεις και σε θέματα ηλεκτρικής αποθήκευσης ενέργειας μέσω άντλησης νερού. Το έξυπνο δίκτυο θα μπορεί επίσης να διαδραματίσει καίριο ρόλο στη μεταφορά νερού κατά τη διάρκεια του χειμώνα από φράγματα που γεμίζουν γρήγορα σε άλλα, λιγότερο αποδοτικά φράγματα, αποθηκεύοντας έτσι τεράστιες ποσότητες νερού.
Παρόμοιο σύστημα είναι ήδη εγκατεστημένο στην περιοχή της Μασσαλίας, εκεί όπου τα μαϊστράλια σαρώνουν ό,τι βρεθεί στο πέρασμά τους. Οι αρμόδιοι μπορούν να το μελετήσουν ως υπόδειγμα και να αποκομίσουν τεχνογνωσία.
Πρέπει να σώσουμε το Τρόοδος, τα δάση μας, τα χωριά μας, το περιβάλλον μας, τις εργασίες των ανθρώπων της υπαίθρου. Η ιδέα και η πρόταση είναι ξεκάθαρη και επιστημονικά τεκμηριωμένη με παραδείγματα από άλλες χώρες. Προτείνουμε σήμερα μια ιδέα. Χρειάζεται ολοκληρωμένη μελέτη. Ο σχεδιασμός και η υλοποίηση ενός δικτύου είναι μια επίπονη και χρονοβόρα διαδικασία, η οποία θα πρέπει να λάβει υπόψη πολλές και διαφορετικές παραμέτρους. Η Κυπριακή Δημοκρατία θα μπορούσε να στηρίξει το έργο από το Πρόγραμμα Ανθεκτικότητας. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα αντιμετωπίσει θετικά μια τέτοια προσπάθεια, καθώς θα αποτελέσει ένα σημαντικό πιλοτικό πρόγραμμα για πολλές χώρες.
Όταν τα προβλήματα είναι μεγάλα, απαιτούνται έξυπνες, τολμηρές και εναλλακτικές λύσεις. Δεν προτείνουμε ένα πρόγραμμα που θα το υλοποιήσουμε εξ ολοκλήρου από την αρχή. Θα πρέπει να αρχίσουμε σταδιακά και να κάνουμε επιτέλους τον προγραμματισμό μας ως κράτος σύγχρονο, όπου ένα έργο έχει σκοπό, οφέλη, χρονοδιαγράμματα και τρόπο υλοποίησης, χωρίς κρυμμένα συμφέροντα και υστεροβουλίες.
Αυτή την εποχή που κόσμος αλλάζει, που ο πλανήτης αλλάζει, κανείς δεν μπορεί να αντιμετωπίζει τα προβλήματα με συνταγές του παρελθόντος. Πρέπει να κινηθούμε γρήγορα χθες!
Βιώσιμη ανάπτυξη
Το 2015 οι παγκόσμιοι ηγέτες ενέκριναν ομόφωνα την Ατζέντα 2030 των Ηνωμένων Εθνών για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη. Οι στόχοι για τη Βιώσιμη Ανάπτυξη είναι το μονοπάτι που μπορεί να μας οδηγήσει σε έναν υγιή πλανήτη και σε έναν κόσμο δικαιότερο, πιο ειρηνικό και ευημερούντα.
[1]https://ec.europa.eu/environment/strategy/circular-economy-action-plan_en