Παιδεία

Ποιοτική Εκπαίδευση για μια Δημιουργική Κοινωνία

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1: Το όραμά μας Vs η υφιστάμενη κατάσταση

Οραματιζόμαστε μια ποιοτική εκπαίδευση για:

Αποτελεσματική ένταξη του κάθε νέου σε μια πορεία προσωπικής ανάπτυξης, πνευματικής αυτοπραγμάτωσης και κοινωνικής συμμετοχής.
Ενίσχυση της δημιουργικότητας και προώθηση του πολιτισμού, της επιστήμης και της επινόησης.
Εδραίωση των πανανθρώπινων αξιών της δημοκρατίας, της ελευθερίας, του σεβασμού στη διαφορετικότητα και τα ανθρώπινα δικαιώματα, της συνεργασίας και της συναίνεσης.
Μια πολυπολιτισμική κοινωνία, χωρίς αποκλεισμούς, για οικονομική αυτάρκεια, πολιτιστική συνέχεια, υπευθυνότητα και κοινωνική συνοχή.
Ενδυνάμωση της κοινωνικής συνείδησης με στόχο τη δημιουργία σύγχρονων ενεργών πολιτών.

Σημερινή κατάσταση και εκπαιδευτικές προκλήσεις

Υπάρχουν αρκετά φαινόμενα στην κοινωνία μας, τα οποία δημιουργούν προκλήσεις για την εκπαίδευσή μας. Το υφιστάμενο σύστημα παρουσιάζει έντονες αδυναμίες -ή ακόμα και αποτυχίες- σε σχέση με την ικανοποίηση των κοινωνικών αναγκών για:

πολύπλευρη παιδεία η οποία να δίνει ώθηση στη δημιουργικότητα,
πολυπολιτισμική εκπαίδευση,
καλλιέργεια κριτικής κουλτούρας και ανοχής στην αντίθετη άποψη,
αντιμετώπιση της αποξένωσης, του διχασμού και της παραπληροφόρησης,
ανταπόκριση σε μεγάλες προκλήσεις όπως αυτές της κλιματικής αλλαγής ή της ειρηνικής και βιώσιμης διαβίωσης.

Η διαχρονική συμπαιγνία κομμάτων και συντεχνιών έχει επιβαρύνει την εκπαιδευτική πολιτική με την εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων σε βάρος των μαθητών της κοινωνίας και των πολιτών. Ως αποτέλεσμα, παρατηρείται μια αλόγιστη χρήση και σπατάλη των διαθέσιμων δημόσιων πόρων, ενώ δημιουργείται η εντύπωση ότι η πολιτεία αδυνατεί να δημιουργήσει συνθήκες παιδείας όπως τις παραπάνω, αφήνοντας τους γονείς αβοήθητους να επιμεληθούν της εκπαίδευσης των παιδιών τους.

Την ίδια στιγμή, εθνικοί και ευρωπαϊκοί πόροι παραμένουν αναξιοποίητοι, διότι δεν διαθέτουμε, ως χώρα, τις οργανωτικές δομές που απαιτούνται για αξιοποίησή τους.

Για παράδειγμα, τα τελευταία δύο χρόνια βρισκόμαστε αντιμέτωποι με την πρόκληση αξιοποίησης των διαδικτυακών τεχνολογιών, προσδοκώντας τη διατήρηση ουσιαστικής εκπαιδευτικής αλληλεπίδρασης σε συνθήκες πανδημίας. Παρόλα αυτά, αδυνατούμε να αξιοποιήσουμε τις δυνατότητες του εκπαιδευτικού προσωπικού και να υποστηρίξουμε επαρκώς τις προσπάθειές του. Επιμένουμε στη διοίκηση δια των εγκυκλίων, χωρίς στήριξη, χωρίς όραμα και χωρίς οποιαδήποτε συνοχή στην εκπαιδευτική πολιτική. Αντιμετωπίζουμε τους εκπαιδευτικούς και τους μαθητές ωσάν να είναι όλοι ίδιοι και αρνούμαστε τη διαφοροποίηση, την ενδυνάμωση των σχολικών ομάδων και την προώθηση ουσιαστικής εκπαιδευτικής αλλαγής σε επίπεδο ατόμων, ομάδων, σχολείων και κοινοτήτων.

Οργανωτικά, το εκπαιδευτικό σύστημα πάσχει παραμένοντας προσκολλημένο στην ξεπερασμένη αντίληψη της γραφειοκρατικής διοίκησης, σύμφωνα με την οποία οι μεταρρυθμίσεις και αλλαγές γίνονται στα γραφεία των Υπουργών και των εμπειρογνωμόνων, ερήμην των εταίρων της εκπαίδευσης, εκπαιδευτικών, μαθητών και γονιών. Απόδειξη, η αέναη «Εκπαιδευτική Μεταρρύθμιση» που για πολλές δεκαετίες επιχειρεί να βελτιώσει την εκπαίδευση, χωρίς οποιαδήποτε προσπάθεια ενίσχυσης της δημιουργικότητας των εκπαιδευτικών. Το υπουργείο Παιδείας εμμένει σε μια μεταρρύθμιση που αφορά διοικητικού τύπου ρυθμίσεις και δεν πείθει ούτε μαθητές, ούτε διδάσκοντες, ούτε τα ίδια τα στελέχη του Υπουργείου ότι δύναται να επιφέρει ουσιαστική βελτίωση. Για παράδειγμα, η απουσία μηχανισμών αξιολόγησης/αυτοδιόρθωσης και η τυφλή προσκόλληση σε αποτυχημένες πρακτικές καταδεικνύουν ότι η όλη προσπάθεια δεν έχει εκπαιδευτικό περιεχόμενο.

Ως προς τη λειτουργία του, το εκπαιδευτικό μας σύστημα είναι υπερβολικά συγκεντρωτικό με όλες τις σχολικές μονάδες να αναμένουν λεπτομερείς οδηγίες από το Υπουργείο για κάθε πτυχή της λειτουργίας τους. Το στοιχείο αυτό αφαιρεί τη δυνατότητα ανάληψης πρωτοβουλιών από τα σχολεία και τους εκπαιδευτικούς. Προάγει την ευθυνοφοβία. Υποσκάπτει την αίσθηση συνείδησης για τις δυνατότητες των παιδιών μας και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στη μαθησιακή τους εξέλιξη.

Ταυτόχρονα, στο εκπαιδευτικό μας σύστημα απουσιάζουν μηχανισμοί θεμελιώδους σημασίας:

Δεν υπάρχει μηχανισμός προσδιορισμού προβλημάτων και προκλήσεων και κατά συνέπεια δεν συμμετέχουν οι ερευνητές της χώρας στη χαρτογράφηση της κατάστασης ως προς συγκεκριμένες πτυχές της εκπαίδευσης που χρειάζονται βελτίωση.
Διοικητικά, οι μηχανισμοί προσδιορισμού αναγκών, ανάπτυξης πολιτικής, εφαρμογής της πολιτικής και παρακολούθησης ή αναθεώρησης των αντίστοιχων δράσεων δεν διαφοροποιούνται και, ως εκ τούτου, υπολειτουργούν.
Η εκπαιδευτική έρευνα παραμένει απομονωμένη και αναξιοποίητη, με αποτέλεσμα να παρατηρείται το φαινόμενο εκθέσεις οι οποίες χρηματοδοτήθηκαν γενναιόδωρα από την πολιτεία να παραμένουν μακριά από οποιαδήποτε συζήτηση και άρα να μην λαμβάνονται υπόψη σε οποιαδήποτε δράση.
Το υφιστάμενο σύστημα μεταφέρει υπερβολικά πολλές ατομικές ευθύνες στον κάθε εκπαιδευτικό, με αποτέλεσμα συχνά το έργο του να γίνεται ανέφικτο. Δεν υπάρχουν μηχανισμοί στήριξης του εκπαιδευτικού έργου, δεν δημιουργούνται συνθήκες εποικοδομητικής συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών, δεν προωθείται η συλλογικότητα, δεν αξιοποιούνται οι δυνατότητες οργάνωσης προγραμμάτων ουσιαστικής επαγγελματικής ανάπτυξης. Έτσι, δημιουργείται ένα κλίμα παραίτησης και κυνισμού.

Η Παιδεία στην «Άλλη Κύπρο»

Βασική φιλοσοφία του Νέου Κύματος, είναι πως μια ευφυή και σύγχρονη πολιτεία, το εκπαιδευτικό σύστημα αποτελεί επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό και μια συνεχή ενίσχυση της επινόησης και της δημιουργικότητας, με σκοπό τη διασφάλιση της κοινωνικής ευημερίας και την ενίσχυση της ποιότητας ζωής.

Οι ραγδαίες αλλαγές στην τεχνολογία και στον χώρο της εργασίας δημιουργούν την ανάγκη για καλλιέργεια δεξιοτήτων οι οποίες να ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα του ανθρώπινου δυναμικού της Κύπρου μέσα σε ένα Ευρωπαϊκό πλαίσιο το οποίο προάγει την κινητικότητα και τη συν-δημιουργία. Χρειάζεται η καλλιέργεια κριτικής σκέψης, η ικανότητα σύνθεσης και έκφρασης. Είναι σημαντική η στήριξη, μέσω της εκπαίδευσης, των συστημάτων επιστήμης, τεχνολογικής επινόησης, καινοτομίας και επιχειρηματικότητας. Είναι παράλογο οι μαθητές να τυγχάνουν μεταχείρισης ως αποθετήρια γνώσεων, με αποκλειστικό σκοπό την ανάκλησή τους την ώρα της εξέτασης. Το σχολείο οφείλει να παρέχει στον μαθητή ερεθίσματα, να προβληματίζει, να έχει συνεχείς ευκαιρίες να μάθει πώς να αναλύει και να επιλύει προβλήματα, να μάθει πώς να μαθαίνει και πώς να χαίρεται τη μάθησή της/του σε όλη τη διάρκεια της ζωής.

Η εντεινόμενη αποξένωση και οι ανισότητες είναι άμεσα συνδεδεμένες με την έλλειψη εμπιστοσύνης στο σχολείο, τα προγράμματα και τις εκπαιδευτικές διεργασίες. Η χαρά της μάθησης επιτυγχάνεται μέσα από την ειλικρινή ανθρώπινη αλληλεπίδραση, τον αλληλοσεβασμό και τις εμπειρίες επιτυχίας που μπορεί ο μαθητής να έχει στη σχολική του εργασία. Η σύνδεση της σχολικής γνώσης με την πραγματική ζωή και την κοινωνία είναι προϋποθέσεις αποδοχής του σχολείου από τους μαθητές. Η καταπολέμηση των ψηλών επιπέδων σχολικής αποτυχίας δεν επιτυγχάνεται με αποσπασματικά πιλοτικά προγράμματα αλλά με συνολική δράση στην οποία δημιουργούνται συνέργειες μεταξύ των εκπαιδευτικών αρχών, του σχολείου, της τοπικής κοινωνίας και της οικογένειας, με στοχευμένη αλληλοσυμπληρούμενη δράση για αναβάθμιση των κινήτρων για μάθηση, για στήριξη των προσπαθειών καλλιέργειας θεμελιωδών δεξιοτήτων και πυρηνικών γνώσεων, για αναζήτηση νοήματος και για απόκτηση της σπουδαιότητας του «ανήκειν» σε κοινότητες δημιουργίας και προόδου.

Το κράτος έχει υποχρέωση να στηρίξει την παιδεία, χωρίς όμως να την αποπνίγει. Ως γενική αρχή, υποστηρίζουμε την αποκέντρωση του εκπαιδευτικού συστήματος και την ενίσχυση των συλλογικών δομών και της ευελιξίας στην κάθε σχολική μονάδα. Το υπουργείο Παιδείας, μέσα από ουσιαστικές διοικητικές ρυθμίσεις, οφείλει να απαλλαγεί από το έργο της άμεσης διαχείρισης των σχολικών μονάδων και να επικεντρωθεί:

Στη χάραξη πολιτικής και τη δημιουργία ενός πλαισίου αυτοδύναμης λειτουργίας των σχολικών μονάδων, δημόσιων και ιδιωτικών.
Στην εποπτεία και αξιολόγηση των σχολικών μονάδων (δημόσιων και ιδιωτικών) στη βάση επιστημονικά διαμορφωμένων ποιοτικών και ποσοτικών κριτηρίων.
Σε διεργασίες στήριξης του εκπαιδευτικού έργου, ενίσχυσης πρωτοβουλιών ανανέωσης της διδακτικής πρακτικής και ποιοτικής αναβάθμισης των μαθησιακών επιτευγμάτων.
Στην ανάπτυξη εκπαιδευτικής πολιτικής που θα στηρίζεται στην παραχθείσα και δοκιμασμένη επιστημονικά γνώση από δράσεις που χρηματοδοτούνται από ευρωπαϊκούς πόρους και συντονίζονται από επιστήμονες της χώρας.

Αυτός ο τρόπος λειτουργίας θα μεταφέρει την ευθύνη της οικονομικής διαχείρισης και της μαθησιακής απόδοσης στη σχολική μονάδα. Θα ενεργοποιήσει τους εκπαιδευτικούς ώστε να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να ανταποκριθούν, ως επαγγελματίες, στην πρόκληση για ποιότητα στην παιδεία. Θα απελευθερώσει τις διευθύντριες και τους διευθυντές από το έργο της διοικητικής ρουτίνας και θα ενισχύσει τον εποπτικό παιδαγωγικό τους ρόλο. Θα απελευθερώσει τους γονείς από την πίεση της κατ’ οίκον εργασίας και από το φροντιστήριο. Θα αναδείξει τη σημασία της καινοτομίας και της έρευνας στη διαμόρφωση εκπαιδευτικής πολιτική.

Αρχές που θα καθοδηγήσουν τη δράση και την πολιτική μας

Ενεργοποίηση και επικέντρωση των δυνάμεων, της υπαρκτής τεχνογνωσίας και του αξιόλογου ανθρώπινου δυναμικού στην ανάγκη για αναβάθμιση της ποιότητας της εκπαίδευσης.
Αξιοποίηση της επιστήμης και των ενεργών ερευνητών επιστημόνων σε κάθε στάδιο του εκπαιδευτικού σχεδιασμού. Διαφάνεια, ανοικτά συστήματα και συντρέχουσα αξιολόγηση ως βασικά γνωρίσματα κάθε νέας πολιτικής. Επιστημονική προσέγγιση σε κάθε προσπάθεια εκπαιδευτικής επινόησης.
Σταδιακή αλλαγή του συστήματος μέσα από συμμετοχικές διεργασίες και ουσιαστική εμπλοκή των μαχόμενων εκπαιδευτικών. Συντονισμός των διαφόρων παραμέτρων για διαφοροποιημένη και αποτελεσματική μεταρρύθμιση με έμφαση στη σχολική πρωτοβουλία, τον μακροπρόθεσμο προγραμματισμό, τη διαφανή στοχοθεσία και τον συντονισμό δράσεων σε συνάρτηση με σαφώς διατυπωμένα εκπαιδευτικά προβλήματα.
Δημιουργία συνθηκών ανάληψης ουσιαστικής ευθύνης σε κάθε επίπεδο της εκπαίδευσης ώστε να καταπολεμηθεί η ευθυνοφοβία και να επιμερισθεί η ευθύνη για ποιοτική εκπαίδευση σε ρεαλιστικές, μετρήσιμες αρμοδιότητες.

Τέσσερις πυλώνες δράσης

Η πολιτική μας θα στηριχθεί σε τέσσερις πυλώνες δράσης ώστε να επιτευχθεί μια ουσιαστική διαφοροποιημένη εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με έμφαση στην ποιοτική εκπαίδευση και όχι στις διοικητικές δομές του υπουργείου Παιδείας.

Αξιολόγηση

Αξιόπιστοι μηχανισμοί αντικειμενικής αξιολόγησης της λειτουργίας όλων των συστατικών στοιχείων του εκπαιδευτικού μας συστήματος έχουν τη δυνατότητα να προσφέρουν εκείνα τα στοιχεία τα οποία θα μας επιτρέψουν να διαμορφώνουμε στοχευμένες αποφάσεις και να σχεδιάζουμε αποτελεσματικές δράσεις. Διεργασίες ετεροαξιολόγησης έχουν τη δυνατότητα να ενισχύσουν την αξιοπιστία και τη συνεχή βελτιωτική ρύθμιση του συστήματος.

Επιστημονικός Σχεδιασμός

Η εμπλοκή ενεργών ερευνητών στον σχεδιασμό σχολικών δράσεων μας δίνει τη δυνατότητα να προσδιορίσουμε ανάγκες και προβλήματα μέσα από αξιόπιστες μεθόδους, και όχι μέσα από ιδεολογικές ή άλλες πεποιθήσεις, ώστε να έχουμε πιθανότητες να επέλθουν ουσιαστικές μεταβολές οι οποίες θα επιφέρουν τα επιθυμητά αποτελέσματα. Η επιστημονική βάση δημιουργεί επίσης τις προϋποθέσεις για να ενεργοποιηθούν εκείνες οι ασφαλιστικές δικλείδες που απαιτούνται για να μην περιορίζονται οι αλλαγές στην εξυπηρέτηση αλλότριων συμφερόντων και στη διατήρηση του στόχου της ποιοτικής αναβάθμισης.

Συμμετοχική Δράση

Η ουσιαστική συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων φορέων ευθύνης, με ιδιαίτερη έμφαση στον ρόλο των εκπαιδευτικών λειτουργών, ενισχύει το πλαίσιο δράσεων ώστε να έχουμε ολοκληρωμένες αλλαγές και εύρυθμη λειτουργική μετάβαση σε ένα διαφοροποιημένο σύστημα με επίκεντρο τον μαθητή. Οι συμμετοχικές δράσεις καλλιεργούν μια κουλτούρα ευθύνης, ενεργοποιούν τις δημιουργικές δυνατότητες όλων και επιτυγχάνουν τη μετατροπή των ιδεών σε πράξη, χωρίς να διαταράσσεται η λειτουργία του συστήματος.

Καθολική Αλλαγή

Η έννοια της καθολικότητας έχει διπλή ερμηνεία: αφενός η εκπαιδευτική αλλαγή προϋποθέτει την ουσιαστική ενεργοποίηση όλων όσοι έχουν ρόλο να διαδραματίσουν στην ανάπτυξη των νέων και στην εκπαιδευτική εμπειρία του κάθε εργαζόμενου πολίτη. Αφετέρου υπάρχει ανάγκη για ριζικές αλλαγές σε όλες τις πτυχές του εκπαιδευτικού μας συστήματος με στόχο την ποιότητα στη μαθησιακή εμπειρία.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Προτεινόμενες Δράσεις και Μέτρα Πολιτικής

Ι. Διοικητική Δομή και Διοικητικές Διεργασίες

Δημιουργία ενός σύνθετου πλαισίου συνεργασίας μεταξύ κράτους και ιδιωτικού τομέα το οποίο να στηρίζεται σε ενιαίους στόχους πολιτικής και στις αρχές της στόχευσης και της συμπληρωματικότητας.
Αναδιάρθρωση των υπηρεσιών του Υπουργείου με στόχο (α) να περιοριστεί σε εποπτικό / συντονιστικό ρόλο η σχέση του με τα σχολεία, (β) να επικεντρώνεται σε διεργασίες ανάπτυξης, παρακολούθησης και αναθεώρησης της εκπαιδευτικής πολιτικής, (γ) να αναλάβει ρυθμιστικό ρόλο στην εκπαίδευση και να λειτουργεί ως θεματοφύλακας των επιπέδων ποιότητας.
Δημιουργία Διεύθυνσης Διαχείρισης Εκπαιδευτικών Επινοήσεων ούτως ώστε να αξιοποιηθούν τα τεράστια ερευνητικά και άλλα κονδύλια που παρέχονται από την ΕΕ με στόχο να ενισχυθεί η εκπαιδευτική πρωτοβουλία, η διδακτική επινόηση και η πολιτιστική δημιουργία. Ενίσχυση των διεργασιών διασύνδεσης με την ευρωπαϊκή εμπειρία σε όλα τα επίπεδα. Ανάληψη πρωτοβουλιών για ενίσχυση των ανταλλαγών τεχνογνωσίας με άλλα κράτη μέλη της ΕΕ και υιοθέτηση καλών πρακτικών.
Θεσμική αναβάθμιση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και επαναπροσδιορισμός του ρόλου του ώστε να μπορεί (α) να ανταπεξέλθει στην ευθύνη παραγωγής υποστηρικτικών μελετών, οι οποίες θα είναι δημόσια προσβάσιμες με βάση την αρχή της ανοικτής επιστήμης, (β) να δημιουργήσει μια νέα γενιά προγραμμάτων συνεχούς επαγγελματικής μάθησης, τα οποία να αναδεικνύουν την αξία της ενδοσχολικής συνεργασίας, να στηρίζουν ουσιαστικά την παιδαγωγική και επαγγελματική εξέλιξη της/του εκπαιδευτικού αλλά και τη συνεχή αναβάθμιση της σχολικής μονάδας, (γ) να περιλαμβάνει ένα σύγχρονο Ινστιτούτο Εφαρμοσμένης Εκπαιδευτικής Έρευνας με μηχανισμούς στήριξης της συμμετοχής των στελεχών του στις διεργασίες της διεθνούς επιστήμης.
Αποκέντρωση: αυτονόμηση των σχολικών μονάδων, διάθεση αυξημένων πόρων σε τοπικό επίπεδο. Ενίσχυση των τοπικών αρμοδιοτήτων και δημιουργία ενός κεντρικού μηχανισμού εσωτερικού ελέγχου. Επαναπροσδιορισμός του ρόλου και των αρμοδιοτήτων των Σχολικών Εφοριών ώστε αποτελεσματικά να ανταποκρίνονται στην ευθύνη για στήριξη των σχολικών μονάδων. Εκσυγχρονισμός του πλαισίου επιλογών σε εκπαιδευτικούς, εκπαιδευτικές μονάδες, γονείς/μαθητές. Σταδιακός εμπλουτισμός του παιδαγωγικού ρόλου και ενισχυμένες εξουσίες στις διευθυντικές ομάδες με αντίστοιχες ευθύνες και απαιτήσεις. Ανάπτυξη υποστηρικτικών μηχανισμών, περιλαμβανομένων επιμορφωτικών προγραμμάτων και διοικητικής στήριξης. Διαμόρφωση κοινών επιπέδων ποιοτικής λειτουργίας σχολικών μονάδων.
Δημιουργία ενός συστήματος πολύπλευρης στήριξης του εκπαιδευτικού, με ενίσχυση των κινήτρων επιμόρφωσης και διδακτικής ανανέωσης καθώς και αναβάθμιση των διεργασιών συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών. Ενίσχυση των μηχανισμών επιλογής και ένταξης εκπαιδευτικών. Ουσιαστική συμμετοχή των εκπαιδευτικών ως συνδιαμορφωτών της πορείας για μια πραγματική σχολική μεταρρύθμιση με έμφαση στην τοπική πρωτοβουλία και την ποιότητα της εκπαιδευτικής εμπειρίας.
Ενίσχυση των μηχανισμών ειδικής και ενιαίας εκπαίδευσης με έμφαση στην επιμόρφωση του εκπαιδευτικού δυναμικού και στην ουσιαστική συμμετοχή των γονέων στην οργάνωση εξατομικευμένων στρατηγικών για το παιδί τους.
Επαναπλαισίωση του τρόπου λειτουργίας της Υπηρεσίας Εκπαιδευτικής Ψυχολογίας με στόχο να διασφαλίζεται η έγκαιρη στήριξη του εκπαιδευτικού έργου και η προαγωγή αποτελεσματικής συνεργασίας μεταξύ ψυχολόγου, εκπαιδευτικού και γονέων.
Ουσιαστική στήριξη των θεσμών εκπροσώπησης των γονέων (σύνδεσμοι γονέων, επαρχιακές ομοσπονδίες γονέων και συνομοσπονδία) με στόχο την αναβάθμιση της συνεισφοράς τους στη διαμόρφωση εκπαιδευτικής πολιτικής.

ΙΙ. Σχολική Εκπαίδευση

Αναμόρφωση του σχολείου ώστε να εξελιχθεί σε οντότητα οργανικά συνδεδεμένη με την τοπική κοινωνία και με την ενισχυμένη αυτονομία που θα της επιτρέπει να καθορίζει μια πορεία αυτοβελτίωσης.
- Οικοδόμηση μιας δυναμικής, ευέλικτης εκπαιδευτικής μονάδας, με λόγο και ευθύνη στη διαχείριση πόρων
- Οργάνωση της μάθησης και συνεχής επίμονη δράση με επιδίωξη τη δημιουργικότητα, τη διαμόρφωση κοινοτήτων αλληλοστήριξης και την αριστεία.
- Αξιολόγηση του σχολικού έργου, ενίσχυση και αναγνώριση ουσιαστικών επιτευγμάτων. Προγράμματα στήριξης για ανανέωση του σχολείου, όπου χρειάζεται.
- Διαμόρφωση ενός πλαισίου μάθησης και εργασίας, με κανόνες δεοντολογίας, σεβασμό και αξιοπρέπεια στη σχέση εκπαιδευτικού – μαθητή.
- Προσαρμογή και ουσιαστική ανταπόκριση στις ανάγκες των ατόμων με αναπηρίες και ιδιαιτερότητες. Επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου Ειδικής Εκπαίδευσης στο φως δεδομένων από επιστημονική αξιολόγηση και με πρόθεση την ουσιαστική συμμετοχή των γονέων στη διαμόρφωση εξατομικευμένης εκπαιδευτικής δράσης. Ενίσχυση των θεσμών στήριξης παιδιών με ειδικές ανάγκες.
- Αναβάθμιση των σχολικών βιβλιοθηκών και δυνατότητα πρόσβασης σε ηλεκτρονικές πηγές πληροφόρησης και βάσεις δεδομένων.
- Δημιουργία ενός πλαισίου συνεργασίας μεταξύ σχολείου και μουσείων, επιχειρήσεων, μη κυβερνητικών οργανώσεων και άλλων οργανισμών με στόχο τον εμπλουτισμό της μαθησιακής εμπειρίας και τη διάδραση μεταξύ εκπαιδευτικών και επαγγελματιών.

Δημιουργία πειραματικών σχολείων σε κάθε επαρχία

Τα πειραματικά σχολεία θα είναι στενά συνδεδεμένα με τα πανεπιστήμια ώστε να φιλοξενούν δράσεις εκπαιδευτικού πειραματισμού με στόχο να τεκμηριώνονται οι βέλτιστες πρακτικές σε πιλοτικό στάδιο. Η στενή συνεργασία πανεπιστημίων-σχολείων θα προωθεί την αξιοποίηση της επιστημονικής έρευνας στην εκπαιδευτική πρακτική και θα δημιουργεί διαδικασίες που θα μετατρέπουν τα σχολεία σε χώρους παραγωγής δεδομένων και νέας γνώσης. Τα πειραματικά σχολεία θα έχουν συνεχή πρόσβαση στις εργαστηριακές υποδομές των πανεπιστημίων και θα αλληλεπιδρούν με το επιστημονικό δυναμικό της χώρας με στόχο τη συμμετοχή στη σύγχρονη επιστήμη προς όφελος μαθητών/τριών και κοινοτήτων. Τα πειραματικά σχολεία θα είναι ανοικτοί θεσμοί με κίνητρα και πόρους για ανάληψη πρωτοβουλιών για κοινωνική δράση σε σχέση με τις προκλήσεις της αειφορίας, της ενεργειακής μετάβασης και του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Ενίσχυση και σταδιακή επέκταση του θεσμού του ολοήμερου σχολείου σε όλη τη διάρκεια της σχολικής εκπαίδευσης. Αλλαγή του ωραρίου λειτουργίας.
- Επέκταση και ποιοτική ενίσχυση του ολοήμερου σχολείου. Σταδιακή και μελετημένη δημιουργία ενός ενιαίου αναλυτικού προγράμματος, το οποίο να μη διαφοροποιείται ως προς τον πρωινό και απογευματινό χρόνο φοίτησης. Ενίσχυση των μαθημάτων Εικαστικής και Μουσικής Έκφρασης, Φυσικής Αγωγής, Θεατρικού Δράματος και Ξένων Γλωσσών με ουσιαστικά αναβαθμισμένους μαθησιακούς στόχους.
- Στήριξη της υποχρεωτικής προδημοτικής εκπαίδευσης και μαζική επέκταση των ολοήμερων νηπιαγωγείων. Σταδιακή επέκταση της προδημοτικής εκπαίδευσης σε μικρότερες ηλικίες.
- Outdoor education – Schools of nature. Προώθηση της μάθησης σε υπαίθριους χώρους (place-based, field work, projects etc.). Μάθηση εκτός της τάξης.
- Ενίσχυση των προσπαθειών δυναμικής διαφοροποίησης των τμημάτων, ώστε ο διδακτικός χρόνος να αξιοποιείται πιο αποτελεσματικά. Εισαγωγή μηχανισμών συνεργασίας μεταξύ εκπαιδευτικών, περιλαμβανομένης της συνδιδασκαλίας.
- Σταδιακή μείωση του αριθμού των μαθητών ανά σχολείο με στόχο την υποβοήθηση της αποτελεσματικής διοίκησης των σχολικών μονάδων. Δημιουργία νέων Λυκείων και Γυμνασίων και ενός μηχανισμού εκπαιδευτικής συνεργασίας μεταξύ σχολείων ώστε να καταπολεμηθεί το φαινόμενο των σχολείων μαμούθ.
- Αλλαγή του ωραρίου λειτουργίας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, στη βάση της γνώσης που προκύπτει από τα επιστημονικά ευρήματα που τεκμηριώνουν την παιδαγωγική ωφελιμότητα μιας τέτοιας μεταρρύθμισης.

Διαπολιτισμική εκπαίδευση

Η πολυπολιτισμική σύνθεση της κοινωνίας μας αλλά και του σχολικού πληθυσμού απαιτεί την εισαγωγή και στήριξη δράσεων και πρακτικών με διαπολιτισμικό προσανατολισμό για όλους. Με βάση τις αρχές της διαπολιτισμικής εκπαίδευσης χρειάζεται να εξασφαλίσουμε την ομαλή ένταξη των μαθητών με μεταναστευτικό βιογραφικό στην εκπαίδευση και τη κοινωνική ζωή του τόπου. Αυτό προνοεί ότι επιδιώκουμε τη συνεχή μεταρρύθμιση των αναλυτικών προγραμμάτων και των διάφορων σχολικών θεσμών ώστε η εκπαίδευση να λειτουργεί ως μέσο μετασχηματισμού της κοινωνίας μας σε ένα ανοικτό, πολυπολιτισμικό κοινωνικό πλαίσιο το οποίο να αντλεί ιδέες και ενέργεια από τη διαφορετικότητα, να προάγει την αποδοχή και την ανεκτικότητα και να γιορτάζει τον πολιτισμικό πλούτο που προκύπτει από την ουσιαστική συμμετοχή πολλών εθνοτήτων.

Επαναπλαισίωση των μαθησιακών επιδιώξεων

Είναι γενική διαπίστωση ότι πρέπει να ενισχύσουμε τη βασική γνώση, την κριτική σκέψη, τη δημιουργικότητα και τις δεξιότητες όλων των μαθητών. Κατ’ επέκταση, προτείνουμε

Eπαναπλαισίωση των βασικών επιδιώξεων της υποχρεωτικής εκπαίδευσης, με έμφαση στη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη, τις δεξιότητες λύσης προβλημάτων, τις δεξιότητες επικοινωνίας και την ανάπτυξη αξιών και κινήτρων για αυτόνομη μάθηση καθ’ όλη τη διάρκεια της υποχρεωτικής εκπαίδευσης.
Έμφαση στη γενική παιδεία. Δημιουργία ενός νέου πιο ευέλικτου συστήματος επιλογής μαθημάτων το οποίο να προάγει την ευελιξία με δυνατότητες εξειδίκευσης, ιδίως για όσους μαθητές έχουν καταλήξει νωρίς σε σαφή κατεύθυνση. Ενίσχυση και ποιοτική αναβάθμιση των διεργασιών επαγγελματικού προσανατολισμού, ώστε να αποσυνδεθεί η απόκτηση πτυχίου από την προσδοκία αυτόματου διορισμού στη δημόσια υπηρεσία.
Δημιουργία «πιστοποιητικού γενικής παιδείας» το οποίο να στηρίζεται σε παγκύπριες ενιαίες εξετάσεις στο τέλος της Γ’ Γυμνασίου ή της Α’ Λυκείου και να πιστοποιεί βασικές δεξιότητες σκέψης και επικοινωνίας και την ικανότητα δημιουργικής συνεργασίας με άλλα άτομα.
Ενίσχυση του πλαισίου επιλογής κατεύθυνσης σπουδών στο Πανεπιστήμιο ώστε να γίνει πιο ευέλικτο και να διασφαλίζει ότι ο κάθε μαθητής θα έχει τις πληροφορίες που χρειάζεται για να αισθάνεται την άνεση ότι οι επιλογές του γίνονται με πλήρη επίγνωση για τις μελλοντικές επιπτώσεις.

Μετεξέλιξη των Τεχνικών Σχολών σε Σχολές Επαγγελματικής Ανάπτυξης (στα πρότυπα συστημάτων Vocational Education σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες)
- Επιβεβαιώνουμε την ισοτιμία με τα Λύκεια και το δικαίωμα των μαθητών να διεκδικήσουν θέση στα δημόσια πανεπιστήμια.
- Αυξάνουμε τις ευκαιρίες και διευρύνουμε τις επιλογές των μαθητών με τη μετεξέλιξη της Τεχνικής Εκπαίδευσης ώστε να περιλαμβάνει ένα ευρύτερο φάσμα σύγχρονων επιλογών κατεύθυνσης σπουδών. Επανεξέταση των γνωστικών αντικειμένων και της διάρθρωσής τους ώστε να διασφαλίζεται η σύνδεση με τις ανάγκες και τις προτεραιότητες της κοινωνίας.
- Δημιουργούμε τις προϋποθέσεις ώστε οι απόφοιτοι των Σχολών Επαγγελματικής Ανάπτυξης, με την αποφοίτησή τους, να έχουν την πιστοποίηση προσόντων που απαιτείται για να ασκήσουν αποτελεσματικά ένα επάγγελμα και να έχουν τη δυνατότητα να εξελιχθούν επαγγελματικά.
- Σε συνεργασία με το ΕΤΕΚ και το ΚΕΒΕ, αναπτύσσουμε το σύστημα πιστοποίησης και κατοχύρωσης επαγγελματικών προσόντων συνδεδεμένο με τη φοίτηση σε Σχολές Επαγγελματικής Ανάπτυξης, τη Δια Βίου Μάθηση και την κινητικότητα εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
- Ενισχύουμε τις δυνατότητες διεκδίκησης θέσεων σε πανεπιστήμια από αποφοίτους Τεχνικών Σχολών.
- Δημιουργούμε προγράμματα ουσιαστικής συνεργασίας μεταξύ σχολείων και πανεπιστημίων, τα οποία να αποσκοπούν στην καλλιέργεια των επιδεξιοτήτων διερεύνησης, σχεδιασμού και δημιουργικότητας εκ μέρους των μαθητών.

Περιεχόμενο σπουδών και εκπαιδευτικά μέσα
- H έκταση της διδακτέας ύλης οφείλει να βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με τον προβλεπόμενο χρόνο διδασκαλίας ανά μάθημα. Οι μαθησιακές επιδιώξεις πρέπει να βρίσκονται σε συντονισμό με την ηλικιακή εξέλιξη των δυνατοτήτων των μαθητών. Οι εμφάσεις των διδακτικών στόχων πρέπει να αναφέρονται στην ανάπτυξη ευέλικτων, μεταφέρσιμων δεξιοτήτων και των πυρηνικών γνώσεων που χρειάζεται ο κάθε μελλοντικός πολίτης. Οφείλουμε επίσης να δώσουμε έμφαση σε δείκτες αξιολόγησης με πιο λειτουργικό τρόπο. Πρέπει να απαλλαγεί το σχολείο από το σύνδρομο της προετοιμασίας μελλοντικών επιστημόνων και να εστιάσει στην καλλιέργεια κριτικής σκέψης και στην ολοκληρωμένη ανθρωπιστική εκπαίδευση.
- Συστηματική οργάνωση και ενίσχυση των σχολικών δραστηριοτήτων (π.χ., περιβαλλοντική εκπαίδευση, θεατρική παιδεία, αγωγή υγείας κ.ά.) για να πετύχουμε την ευρύτερη δυνατή πολιτιστική και αισθητική καλλιέργεια των μαθητών μας. Ενίσχυση των εργαστηριακών εγκαταστάσεων σε όλες τις βαθμίδες με στόχο την ενίσχυση της υλικοτεχνικής στήριξης των εργαστηριακών μαθημάτων και τη δημιουργία σύγχρονων εργαστηρίων Πληροφορικής σε κάθε σχολείο.
- Δημιουργία δυνατοτήτων ποιοτικής διδασκαλίας δεύτερης και τρίτης γλώσσας από τις κρίσιμες ηλικίες του δημοτικού σχολείου.
- Ενίσχυση των προγραμμάτων καλλιέργειας πανανθρώπινων αξιών όπως είναι η δημοκρατία, η ανεκτικότητα, ο σεβασμός στην αντίθετη άποψη, στη διαφορετικότητα και στα ανθρώπινα δικαιώματα, η δεοντολογία στο χώρο εργασίας, η συναίνεση και η συνεργασία.
- Διαθεσιμότητα τουλάχιστον δύο διδακτικών εγχειριδίων για κάθε γνωστικό αντικείμενο. Το σχολείο θα επιλέγει κατά την κρίση της ομάδας εκπαιδευτικών διδακτικό εγχειρίδιο από πίνακα εγκεκριμένων βιβλίων. Εμπλουτισμός των διδακτικών εγχειριδίων με ψηφιακά μέσα.
- Σταδιακή ενίσχυση της τοπικής τεχνογνωσίας για τον σχεδιασμό και την ανάπτυξη διδακτικού υλικού και εκπαιδευτικών μέσων.
- Ευρυζωνική σύνδεση στο διαδίκτυο για όλα τα σχολεία. Οργανωμένη προώθηση συγκροτημένων ενεργειών για καλύτερη αξιοποίηση των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνίας που προσφέρει το διαδίκτυο, οι οποίες να εστιάζονται στη βελτίωση της ποιότητας των διεργασιών διδασκαλίας και μάθησης.
- Παιδαγωγική ανανέωση με διάθεση 25% του διδακτικού-μαθησιακού χρόνου σε εργασίες λύσης αυθεντικών προβλημάτων (τύπου project). Δημιουργία συνθηκών συνεργασίας με επαγγελματίες και ερευνητές για σκοπούς επιλογής και επεξεργασίας των αυθεντικών προβλημάτων.
- Διασύνδεση των εργασιών τύπου project με την αγορά εργασίας και ουσιαστική ένταξη της ανάπτυξης επιχειρηματικού πνεύματος στις προτεραιότητες της εκπαίδευσης.
- Μέτρα για την ελαχιστοποίηση του ποσοστού των μαθητών που εγκαταλείπει πρόωρα το υποχρεωτικό σχολείο.
- Οργάνωση ειδικών δραστηριοτήτων για την ομαλή μετάβαση των μαθητών της Στ’ Δημοτικού στην A’ Γυμνασίου και την προσαρμογή τους (γνωστικά, κοινωνικά, συναισθηματικά) στο νέο εκπαιδευτικό περιβάλλον.
- Ενίσχυση των θερινών σχολείων και στήριξη της διαφοροποίησης και του εμπλουτισμού των παρεχόμενων προγραμμάτων.

ΙΙΙ. Πανεπιστημιακή Εκπαίδευση

Θεωρούμε ότι τα δημόσια πανεπιστήμια οφείλουν να εξασκήσουν το δικαίωμα που τους παρέχει η νομοθεσία για να συνεισφέρουν ουσιαστικά στη διαμόρφωση ενός νέου συστήματος εισαγωγής φοιτητών, το οποίο θα λειτουργεί παράλληλα με το σύστημα των παγκύπριων εξετάσεων, στο πρότυπο των σκανδιναβικών συστημάτων πολλαπλών μηχανισμών πρόσβασης σε πανεπιστημιακές σπουδές.
Δυνατότητα ποσοστού πρωτοετών φοιτητών να εισάγονται στη Σχολή και όχι στο Τμήμα, δίνοντάς τους έτσι μεγαλύτερο εύρος επιλογών και αυξημένη ευελιξία ως προς την τελική επιλογή επιστημονικής εξειδίκευσης.
Διερεύνηση εναλλακτικών τρόπων μεταρρύθμισης του εξεταστικού συστήματος με στόχο να εξαλειφθεί η ανάγκη της φροντιστηριακής προετοιμασίας αλλά και της ανούσιας αποστήθισης.
Ενίσχυση της αυτονομίας των πανεπιστημίων και δημιουργία μηχανισμών στήριξης της συνεργασίας μεταξύ πανεπιστημίων, επιχειρήσεων και κοινωνικών φορέων. Διαφύλαξη και ενίσχυση των ανοιχτών, αξιοκρατικών διαδικασιών στελέχωσης για όλα τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά ινστιτούτα. Ενίσχυση της διαφάνειας στις διεργασίες αξιολόγησης των προγραμμάτων σπουδών και των οργανικών μονάδων των πανεπιστημίων.
Συνολική επανεξέταση του τρόπου χρηματοδότησης των δημόσιων πανεπιστημίων και εξεύρεση νέων πόρων για περαιτέρω ανάπτυξη των συστημάτων έρευνας και επινόησης. Ενίσχυση του συστήματος επινόησης με έμφαση στη δημιουργία τεχνοβλαστών και νεοφυών επιχειρήσεων στα πρότυπα άλλων ευρωπαϊκών χωρών, όπως της Ολλανδίας και του Βελγίου.
Δημιουργία ενός νέου προγράμματος προσέλκυσης διακεκριμένων επιστημόνων και στήριξης της μετάβασής των ερευνητικών δραστηριοτήτων τους στην Κύπρο. Στενότερη συνεργασία μεταξύ Πανεπιστημίων και Κυπριακής Ακαδημίας Επιστημών, Γραμμάτων και Τεχνών.
Εξάλειψη των οικονομικών περιορισμών που εμποδίζουν τη δυνατότητα πρόσβασης στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση για όλους. Ενίσχυση του θεσμού της φοιτητικής χορηγίας ώστε να επωφελούνται περισσότερο όσοι έχουν αποδεδειγμένη ανάγκη. Εισαγωγή σχεδίων φοιτητικών δανείων με χαμηλά επιτόκια και ευνοϊκούς όρους αποπληρωμής μετά την αποφοίτηση.
Δημιουργία μηχανισμών επανόδου στο σύστημα εκπαίδευσης και κατάρτισης για άτομα κάθε ηλικίας. Ενίσχυση της εμπλοκής των πανεπιστημίων σε προγράμματα κατάρτισης και επαγγελματικής μάθησης με στόχο τη συνεισφορά στις προσπάθειες βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας της αγοράς εργασίας.
Δημιουργία και πιστοποίηση Πανεπιστημιακών Κλινικών για ολοκλήρωση της ανάπτυξης των Ιατρικών Σχολών, Φαρμακευτικών Σχολών και Νοσηλευτικών Σχολών και αξιοποίηση του προσωπικού των από το ιατρικό σύστημα με στόχο τη μείωση των εξόδων αποστολής ασθενών στο εξωτερικό.
Συνολική επανεξέταση του συστήματος εκπαίδευσης εκπαιδευτικών με στόχο την καλύτερη προετοιμασία των ατόμων που αναλαμβάνουν την ευθύνη για την καθοδήγηση της ανάπτυξης των παιδιών μας.
Εναρμόνιση της νομοθεσίας του ΚΥΣΑΤΣ με τα αντίστοιχα NARIC στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και απαλλαγή του από τις πρόσθετες αρμοδιότητες που του έχουν ανατεθεί.

ΙV. Σύστημα Εκπαιδευτικής Αξιολόγησης και Πιστοποίησης

Προτείνουμε την αναθεώρηση της λειτουργίας του Φορέα ΔΙΠΑΕ ώστε να δίνει μεγαλύτερη έμφαση στην ποιοτική αξιολόγηση και τη βελτιωτική ρύθμιση προγραμμάτων σπουδών και λιγότερη έμφαση στη διαχειριστική γραφειοκρατία. Επιπρόσθετα, θεωρούμε ότι υπάρχει ανάγκη αναθεώρησης του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας του Φορέα ώστε τα μέλη του Συμβουλίου να επιλέγονται μέσα από ανοικτή διαδικασία και η θητεία του Προέδρου και Αντιπροέδρου να περιορίζονται σε μια περίοδο πέντε ετών.
Η μεταρρύθμιση στο σύστημα αξιολόγησης των μαθητών οφείλει να μεταφέρει την έμφαση μακριά από την απομνημόνευση στείρας γνώσης και να δώσει προτεραιότητα στη δημιουργικότητα, την κριτική σκέψη και τις δεξιότητες λύσης προβλημάτων ώστε να συνάδει με τη διακηρυγμένη πολιτική της ενιαίας ανθρωπιστικής παιδείας. Προΐσταται των προτεραιοτήτων μας η ενίσχυση των μηχανισμών διαμορφωτικής αξιολόγησης μαθησιακών επιτευγμάτων και η αξιοποίηση των στοιχείων για συνεχή βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος.
Προτείνουμε την εφαρμογή ενός σχεδίου αξιολόγησης του εκπαιδευτικού το οποίο να δίνει ευκαιρίες διάκρισης και ανταπόδοσης σε όλους εκείνους που υπηρετούν με σθένος και μεθοδικότητα την Παιδεία. Θα δώσουμε έμφαση στη συμμετοχική αξιολόγηση των λειτουργικών πτυχών του διδακτικού έργου, με περίληψη διεργασιών αυτοαξιολόγησης και ετεροαξιολόγησης. Προτείνουμε το διαχωρισμό των διαδικασιών αξιολόγησης για σκοπούς μισθολογικής ή επαγγελματικής αναβάθμισης και των διαμορφωτικών διεργασιών για σκοπούς βελτίωσης και προσωπικής ανάπτυξης. Προτείνουμε τη σύνδεση των αποτελεσμάτων της αξιολόγησης με τις ευκαιρίες επαγγελματικής μάθησης στο πλαίσιο της πολιτικής για δια βίου μάθηση. Για να μπορεί να υλοποιηθεί αυτό το μέτρο, θα επιδιώξουμε με σθένος την ανάπτυξη τεχνογνωσίας για αντικειμενική και ουσιαστική αξιολόγηση, η οποία να εμπνέει εμπιστοσύνη και να παρέχει κίνητρα και ανατροφοδότηση.
Προτείνουμε τη δημιουργία ενός νέου πλαισίου πιστοποίησης και περιοδικής επιβεβαίωσης επαγγελματικών προσόντων σε ένα μεγάλο εύρος τεχνικών/επαγγελματικών κλάδων.

V. Δια βίου Μάθηση

Εξασφάλιση καθολικής και συνεχούς πρόσβασης στη μάθηση για την απόκτηση και ανανέωση των γνώσεων που απαιτούνται για διαρκή συμμετοχή στην κοινωνία της γνώσης και της δημιουργίας.
Δημιουργία μηχανισμών στήριξης για την ανάπτυξη εξειδικευμένων προγραμμάτων κατάρτισης σε εργάσιμο χρόνο και περαιτέρω στήριξη των δράσεων της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού.
Ενίσχυση των Επιμορφωτικών Κέντρων και της Αρχής Ανάπτυξης Ανθρώπινου Δυναμικού μέσω της δημιουργίας ενός συντονιστικού πλαισίου το οποίο να προάγει τη συνέργεια και την ανάπτυξη νέων προγραμμάτων.
Ενίσχυση των προσπάθειών στα ιδρύματα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης ώστε να αναπτύξουν ένα ευρύτερο πλαίσιο με προγράμματα δια βίου εκπαίδευσης. Ενισχύεται η οργανωτική υποδομή και το πλαίσιο προγραμμάτων του Ανοιχτού Πανεπιστημίου Κύπρου με απώτερο στόχο να συνδράμει πιο ουσιαστικά στην ανάπτυξη ενός συγκροτημένου συστήματος Δια Βίου Εκπαίδευσης.
Διεύρυνση και ενίσχυση του πλαισίου πιστοποίησης και περιοδικής επιβεβαίωσης επαγγελματικών προσόντων, το οποίο θα παρέχει κίνητρα για εμπλοκή σε διεργασίες δια βίου εκπαίδευσης και, ταυτόχρονα, θα διασφαλίζει την ποιότητα και την επικαιρότητα των προσόντων σε διάφορους κλάδους απασχόλησης του ανθρώπινου δυναμικού.

VI. Επιμόρφωση Εκπαιδευτικών

Η συνεχής επιμόρφωση είναι δικαίωμα και υποχρέωση του κάθε εκπαιδευτικού.

Προτείνουμε αναδιάρθρωση του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου ώστε να εστιάζει ένα σημαντικό μέρος των δραστηριοτήτων του στην υλοποίηση της πολιτικής για συνεχή δια βίου επιμόρφωση των εκπαιδευτικών. Θεωρούμε επιβεβλημένη την ποιοτική ενίσχυση των προγραμμάτων προϋπηρεσιακής και ενδοϋπηρεσιακής επιμόρφωσης για όλες της βαθμίδες της εκπαίδευσης ώστε να διασφαλίζονται η ομαλή ένταξη και η δια βίου επαγγελματική μάθηση για όλους τους εκπαιδευτικούς.
Προτείνουμε την ανάπτυξη ενός συστήματος πιστοποίησης των γνώσεων, επιδεξιοτήτων και της επαγγελματικής μάθησης των εκπαιδευτικών, στο πρότυπο του συστήματος ECTS, το οποίο να είναι συνδεδεμένο με το σύστημα αξιολόγησης και τις προτεραιότητες επιμόρφωσης του εκπαιδευτικού.
Μέτρα στήριξης για μεταρρύθμιση της διδακτικής πρακτικής ώστε να δοθεί ένα τέρμα στην αποστήθιση στείρων γνώσεων και να μετατεθεί η έμφαση όλων των πτυχών της εκπαίδευσης στην καλλιέργεια κριτικής σκέψης και συνθετικής ικανότητας. Εκτεταμένο πρόγραμμα καθολικής επιμόρφωσης για στήριξη του νέου θεσμού για Πιστοποιητικό γενικής παιδείας» με το πέρας της Γ΄ Γυμνασίου ή της Α’ Λυκείου.
Προτείνουμε τη δημιουργία ενός συστήματος συνεχούς εμπλοκής των εκπαιδευτικών σε διεργασίες επιμόρφωσης και σύνδεση των προγραμμάτων και των επιλογών των εκπαιδευτικών με τις ανάγκες της σχολικής μονάδας.

VII. Χρηματοοικονομικός αλφαβητισμός και Χρηματοοικονομική Παιδεία

Με βάση τα κενά που έχουν εντοπιστεί στο χρηματοοικονομικό αλφαβητισμό στην Κύπρο από τις μελέτες του Ανδρέου και Φίλιπ (2018), και Ανδρέου και Ανυφαντάκη (2021) αλλά και από την πιο πρόσφατη μελέτη της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (2021), η ανάγκη για προώθηση της χρηματοοικονομικής παιδείας είναι απαραίτητη.

Ειδικότερα, είναι σημαντικό η νέα γενιά να ενημερωθεί σε χρηματοοικονομικά θέματα για να πάρει τις καλύτερες δυνατές αποφάσεις σε σχέση θέματα όπως χρηματοδότηση σπουδών, στεγαστικού δανείου αλλά και αποταμίευσης για το μέλλον. Το χρήμα είναι ένα εργαλείο της σύγχρονης κοινωνίας. Η χρήση αυτού του εργαλείου δεν φαίνεται να γίνεται με ορθολογιστικό τρόπο στην Κυπριακή κοινωνία αφού ως λαός είμαστε υπερδανεισμένοι και αποταμιεύουμε λίγα. Και όμως, οι μαθητές μας δεν λαμβάνουν μια συστηματική ενημέρωση σχετικά με απλές έννοιες διαχείρισής των μελλοντικών εισοδημάτων τους. Εκεί πρέπει να εστιάσει η πολιτεία με μαθήματα προσωπικής χρηματοοικονομικής σε δημοτικά και γυμνάσια.

Ακολούθως, έμφαση πρέπει να δοθεί στις ακόλουθες κατηγορίες του πληθυσμού, αφού βάση της μελέτης της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου (2021), εκεί εντοπίζονται μεγαλύτερα κενά στις χρηματοοικονομικές γνώσεις: (α) σε άτομα που δεν έτυχαν εκπαίδευσης σε θέματα οικονομικών, (β) σε άτομα με χαμηλή μόρφωση, (γ) σε άτομα με χαμηλά εισοδήματα, και (δ) σε γυναίκες.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3: Η μόρφωση θέλει αρχοντιά

Κατά τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, παρά τις άθλιες οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες, που τις επιβάρυναν δραματικά η επιδημία χολέρας το 1865, αλλά και η ανομβρία το 1870-73, οι Κύπριοι συνέχισαν να δημιουργούν σχολεία με τις συνδρομές των μοναστηριών, των εκκλησιών και των πολιτών.

Παρά τη φτώχια και τη δυστυχία τους, οι προηγούμενες γενιές αντιλαμβάνονταν την αξία και τη δύναμη της γνώσης.

Την ίδια περίοδο, και στις πρώτες δεκαετίες της Αγγλοκρατίας, μια σειρά γενναίων δωρεών άλλαξε τον χάρτη της κυπριακής εκπαίδευσης και το μέλλον του τόπου.

Οι πρώτες μεγάλες δωρεές ήλθαν από τους Κύπριους εμπόρους του εξωτερικού, κυρίως της Αιγύπτου (Κυπριακή Αδελφότητα Αιγύπτου».

Το έργο της Αδελφότητας είναι ανεκτίμητο για τον Κυπριακό Ελληνισμό, ιδιαίτερα ο ρόλος που διαδραμάτισε στην εκπαίδευση τον 19ο και στις αρχές του 20ου αιώνα.

Οι παππούδες και οι προπάπποι μας με το παράδειγμά τους μπορούν να μας διδάξουν πολλά. Μέχρι το πρώτο ήμισυ του 20ου αιώνα, διάλεγαν τις καλύτερες τοποθεσίες σε κάθε χωριό ή πόλη, κυρίως σε υψώματα, και έχτιζαν με την καλύτερη πέτρα τα ομορφότερα κτήρια, με πολύ υψηλή αισθητική, και τα ονόμαζαν σχολεία.

Σχολεία, λοιπόν, απαράμιλλου κάλλους που εκφράζουν έναν οικουμενικό ελληνισμό με τη φυσική αρμονία και τον σεβασμό του χώρου. Οι Κύπριοι του χθες χτίζανε σχολεία για τις επόμενες γενιές, συμπυκνώνοντας αξίες, προσδοκίες και όνειρα. Σχολεία, αρχιτεκτονικά πρότυπα επειδή υπήρξαν πρωτότυπα, που απέκτησαν διάρκεια μέσα στον χρόνο και μέσα στη συλλογική συνείδηση του λαού μας.

Οι ελληνικές κοινότητες της Κύπρου αλλά και του κόσμου, από το Ιάσιο της Ρουμανίας και την Τραπεζούντα στον Πόντο, και τη Μαύρη Θάλασσα ως το Αϊβαλί της Μικράς Ασίας, την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και την Κύπρο τη θαλασσοφίλητη, έσπερναν αυτά τα διαμάντια εξαίσιου κάλλους, αυτούς τους μικρούς δωρικούς και ιωνικούς ναούς από μάρμαρο ή πέτρα, σαν στολίδια και σημεία αναφοράς στις πόλεις και τα χωριά τους.

Έφευγαν τα παιδιά από τα φτωχόσπιτα και πήγαιναν στους ναούς της γνώσης γιατί οι παππούδες μας κατάλαβαν ότι «η μόρφωση θέλει αρχοντιά».

Αντιθέτως, κοιτάξτε τι σχολεία χτίσαμε μετά την ανεξαρτησία. Τσιμεντένια κουτιά, χωρίς κανένα χαρακτήρα ή αναγνωρισιμότητα, υποβαθμίζοντας έτσι τη σχέση αισθητικής και γνώσης, που αποτελεί ενισχυτικό συστατικό για την κουλτούρα της μάθησης.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΙΚΆ

Είναι βέβαιο ότι η εκπαίδευση που θέλουμε απέχει πολύ από τη σημερινή. Αυτό δεν σημαίνει ότι το σημερινό εκπαιδευτικό σύστημα δεν έχει δυνάμεις, ότι δε διαθέτει πλεονεκτήματα, ότι δεν έχει ανθρώπους που ενδιαφέρονται για την παιδεία του τόπου μας. Η μεγαλύτερη πρόκληση είναι να εξευρεθούν τρόποι να ενεργοποιηθούν οι δυνάμεις, η υπαρκτή τεχνογνωσία, τα πλεονεκτήματα και προπαντός το ανθρώπινο δυναμικό, ώστε να καταστεί δυνατή μια συνολική αναβάθμιση της παιδείας μας με έμφαση στην ποιότητα και έχοντας στον πυρήνα τον άνθρωπο.

New Wave News