Εξωτερική Πολιτική & Διεθνείς Σχέσεις

Η Κύπρος έχει ανάγκη ανανέωσης και εκσυγχρονισμού στην εξωτερική πολιτική της, καταρχάς και πρωτίστως, για να πετύχει μια βιώσιμη λύση στο Κυπριακό. Ωστόσο, η ανάγκη αυτή συνδέεται και με τους σκοπούς προστασίας των συμφερόντων της χώρας μας γενικότερα, της ασφάλειάς μας, της εθνικής μας κυριαρχίας και της οικονομίας μας, ιδίως σε ένα διεθνές περιβάλλον που μεταβάλλεται διαρκώς. Για να το πετύχουμε αυτό, χρειάζεται δραστήρια διπλωματία, μακρόπνοο όραμα και στιβαρή στρατηγική.

Τα γεγονότα των τελευταίων ετών κατέδειξαν τις εγγενείς αδυναμίες του μοντέλου που ακολουθήσαμε τις περασμένες δεκαετίες, καθώς και την ισχυρή σχέση μεταξύ οικονομίας και εξωτερικής πολιτικής. Η υπερβολική εξάρτηση από τον τουρισμό και τον χρηματοοικονομικό κλάδο αφήνει την Κύπρο ευάλωτη σε κρίσεις, ιδίως εάν αυτό συνεπάγεται πρόσδεση σε οικονομικούς κύκλους τρίτων χωρών. Για να «σταθεί» η Κύπρος στο διεθνές σύστημα, είναι αναγκαίο να διευρύνει και να διαφοροποιήσει την οικονομία της, να καταπολεμήσει στη ρίζα τους τα φαινόμενα διαφθοράς και να μειώσει την οικονομική της εξάρτηση από μεμονωμένες χώρες και συμφέροντα. Παράλληλα, είναι ιδιαίτερα σημαντικό  να προετοιμαστεί για την ενεργειακή μετάβαση και να μην εναποθέσει όλη την εξωτερική της πολιτική  στο κυνήγι των υποθαλάσσιων υδρογονανθράκων – οι τελευταίοι θα πρέπει να αποτελούν απλώς ένα μέρος της ευρύτερης ενεργειακής της πολιτικής.

Η Κύπρος πρέπει να εντείνει τις προσπάθειές της για εξευρωπαϊσμό του συνόλου των θεμάτων που την απασχολούν σε σχέση με την Τουρκία, στη βάση αρχών που εκπεφρασμένα υποστηρίζει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Για να το πετύχει αυτό χρειάζονται πολυεπίπεδες συμμαχίες, οι οποίες πρέπει να οικοδομηθούν με συνέπεια και συνέχεια.

Ο εκσυγχρονισμός του Υπουργείου Εξωτερικών, η στελέχωσή του με αξιοκρατικά και διαφανή κριτήρια, η κατάρτιση των διπλωματών μας σε Διπλωματική Ακαδημία, και ο διορισμός τους βάσει προσόντων και αποτελεσματικότητας  πρέπει να αποτελεί προτεραιότητα.

H ανάπτυξη της πολιτιστικής διπλωματίας πρέπει να αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της εξωτερικής μας πολιτικής. Η Κύπρος παράγει πολιτισμό εδώ και 9.000 χρόνια. Η πολιτιστική διπλωματία είναι κάτι περισσότερο από το να στέλνουμε μια έκθεση ζωγραφικής ή μια θεατρική παράσταση στο εξωτερικό. Χρειάζεται περισσότερη πρωτοτυπία και συνεχής επιμόρφωση των ξένων διπλωματών εντός της ίδιας μας της χώρας, έτσι ώστε να κατανοήσουν και να εκτιμήσουν τη χώρα μας.

Ελλάδα και Κύπρος χρειάζεται να εστιάσουν στην ίδρυση ενός παγκόσμιου δικτύου (κατά τα πρότυπα των British Council, Alliance Française, Instituto Cervantes, Confucius Institute κ.ά.) προώθησης του πολιτισμού μας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Τα κέρδη θα είναι πολύ περισσότερα από τα έξοδα.

Η ακαδημαϊκή διπλωματία είναι επίσης μια νέα μορφή εξωτερικής πολιτικής έκφρασης, η οποία μπορεί να πάρει μορφή μέσω της διαμόρφωσης ουσιαστικών σχέσεων με τα μεγάλα ακαδημαϊκά ιδρύματα του κόσμου καθώς και την ίδρυση και συγχρηματοδότηση εδρών σε κλασικές και κυπριακές σπουδές, σε συντονισμό με την Ελλάδα. Έδρες σε πανεπιστήμια που παράγουν τους αυριανούς ηγέτες του κόσμου.

Θα πρέπει να επιδιωχθεί ουσιαστική σύνδεση με την κυπριακή διασπορά, ώστε οι πολίτες του κόσμου να γνωρίσουν την Κύπρο πολύπλευρα, όχι μόνο ως τόπο διακοπών ή επενδύσεων. Η κυπριακή διασπορά είναι μια άλλη Κύπρος, στην ουσία, την οποία δεν πλησίασε ποτέ το πολιτικό μας σύστημα, αφού, κατά τη στερεοτυπική του αντίληψη, η διασπορά είναι μόνο τα οργανωμένα μέλη των εθνικών κοινοτήτων.

Επίσης, σημαντική είναι η ενδυνάμωση των περιφερειακών συμμαχιών και η σύναψη νέων, με κοινό στόχο την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο, τη διακρατική συνεργασία και την οριοθέτηση ΑΟΖ, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Χρειάζεται συντονισμός με την Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Ε.Ε. για την ανάπτυξη κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής άμυνας, ενιαίας πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου, και κοινής στάσης έναντι της Τουρκίας, με γνώμονα τις κοινές ευρωπαϊκές αξίες.

Σε συνεργασία με τα Πανεπιστήμια της χώρας, προτείνουμε τη δημιουργία ενός «Ινστιτούτου Ασφάλειας και Αμυντικών Αναλύσεων». Η πρωτοβουλία αυτή θα ενισχύσει τη διεθνή παρουσία των Πανεπιστημίων της Κύπρου, θα αυξήσει το κύρος και το γόητρο της Κυπριακής Δημοκρατίας στην Ανατολική Μεσόγειο και στην ευρύτερη περιοχή της Μέσης Ανατολής, ενώ θα συμβάλει καθοριστικά στην ενδυνάμωση των υποδομών άμυνας και ασφάλειας της Κυπριακής Δημοκρατίας, έξω και πέρα από τις συμβατικές εφαρμογές. Ένα τέτοιο ινστιτούτο θα πρέπει να στελεχωθεί με κορυφαίους πανεπιστημιακούς του χώρου, νέους διδάκτορες, και να αποτελέσει τον χώρο προσέλκυσης επισκεπτών καθηγητών και ερευνητών από σημαντικά πανεπιστήμια του κόσμου. Θα μας φέρει δηλαδή κοντά σε δεξαμενές σκέψης και δημιουργούς γεωπολιτικής που καθορίζουν το μέλλον του κόσμου.

Η ανάπτυξη ικανότητας παραγωγής υψηλού επιπέδου έρευνας και διδασκαλίας σε ένα μεγάλο κλάδο των Σπουδών των Διεθνών Σχέσεων που έχουν σχέση με τον χώρο της Στρατηγικής Θεωρίας, των Αμυντικών Θεμάτων και της Αμυντικής Τεχνολογίας, είναι σήμερα αναγκαία για τη σωστή αποκωδικοποίηση των διεθνών εξελίξεων.

Σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή για τις ευρύτερες στρατηγικές ισορροπίες στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου, η Κύπρος έχει, παράλληλα, όλες τις δυνατότητες να πρωταγωνιστήσει και στον χώρο της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης μέσω των υψηλών προδιαγραφών ακαδημαϊκής λειτουργίας των πανεπιστημίων της.

Ζούμε σε καιρούς που η γεωστρατηγική ρευστότητα επιτάσσει την εμβάθυνση σε σπουδές αυτού του θεματικού αντικειμένου, ως άθροισμα μιας γνωσιολογικής διαδικασίας με ευρύτερες θεωρητικές και πρακτικές προεκτάσεις.

Η εξωτερική μας πολιτική πρέπει να είναι παρούσα σε όλα τα διεθνή φόρα και να υπογράψει όλες εκείνες τις συνθήκες που προωθούν τις διεθνείς συνεργασίες, την επιστήμη και την παγκόσμια ειρήνη. Υπάρχουν πολλές τέτοιες συνθήκες από τις οποίες απουσιάζουμε αδικαιολόγητα. Ως παράδειγμα αναφέρουμε τη συνθήκη της  Ανταρκτικής (Antarctic Treaty) η οποία βρίσκεται, δυστυχώς, στο υπουργικό συρτάρι εδώ και τέσσερα χρόνια. Μια συνθήκη που πολλοί στον ΟΗΕ θεωρούν ότι θα πρέπει να επεκταθεί στο παγκόσμιο σύστημα ασφάλειας.

Κλείνουμε με το θέμα της υλικοτεχνικής υποδομής των αντιπροσωπειών μας στο εξωτερικό. Η παρουσία μας σε κάθε χώρα δεν μπορεί να συνδέεται μόνο με χρηματοοικονομικά κριτήρια. Τα κτήρια των αντιπροσωπειών μας, πέραν του λειτουργικού τους χαρακτήρα, εφάπτονται και πολλών άλλων συμβολισμών που πρέπει να φέρει μαζί της η Κυπριακή Δημοκρατία ως ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος. Ως εκ τούτου, χρειάζεται ένα πρόγραμμα, με πλήρως διαφανείς διαδικασίες, για την αγορά, αναβάθμιση και ανανέωση των πρεσβειών  μας σε όλες τις χώρες όπου υπάρχει κυπριακή αντιπροσωπεία.

Ζούμε σε μια εποχή που τα πάντα είναι ρευστά. Στην εποχή του διαδικτύου, της άμεσης μετάδοσης της πληροφορίας, των fake news, του υβριδικού πολέμου, και της πολιτικής των συμβόλων και των συμβολισμών. Πρέπει, περισσότερο από κάθε άλλη φορά στο παρελθόν, να μεταφράσουμε σωστά τις διεθνείς εξελίξεις και να διαβάσουμε και να αποκωδικοποιήσουμε ορθολογικά τη διεθνή πολιτική.

Συνοπτικά, υποστηρίζουμε τα ακόλουθα

  1. Τον εκσυγχρονισμό του Υπουργείου Εξωτερικών, τη στελέχωσή του με αξιοκρατικά και διαφανή κριτήρια, την κατάρτιση των διπλωματών μας σε Διπλωματική Ακαδημία και τον διορισμό τους βάσει προσόντων και αποτελεσματικότητας.
  2. Πρόγραμμα αγοράς ιδιόκτητων κτιρίων για τις πρεσβείες μας σε όλες τις χώρες όπου υπάρχει κυπριακή αντιπροσωπεία. Οι αγορές πρέπει να γίνουν με διαφανείς διαδικασίες.
  3. Την ανάπτυξη της πολιτιστικής διπλωματίας. Η Κύπρος παράγει πολιτισμό εδώ και 9.000 χρόνια. Η πολιτιστική διπλωματία είναι κάτι περισσότερο από το να στέλνουμε μια έκθεση ζωγραφικής ή μια θεατρική παράσταση στο εξωτερικό. Χρειάζεται περισσότερη πρωτοτυπία και συνεχή επιμόρφωση των ξένων διπλωματών εντός της ίδιας μας της χώρας.
  4. Την ακαδημαϊκή διπλωματία. Διαμόρφωση ουσιαστικών σχέσεων με τα μεγάλα ακαδημαϊκά ιδρύματα του κόσμου. Ίδρυση και συγχρηματοδότηση εδρών σε κλασικές και κυπριακές σπουδές, σε συντονισμό με την Ελλάδα. Έδρες σε πανεπιστήμια που παράγουν τους αυριανούς ηγέτες του κόσμου.
  5. Ελλάδα και Κύπρος θα πρέπει να εστιάσουν στην ίδρυση ενός παγκόσμιου δικτύου (κατά τα πρότυπα των British Council, Alliance Française, Instituto Cervantes, Confucius Institute κ.ά.) προώθησης του πολιτισμού μας, με ό,τι αυτό συνεπάγεται.
  6. Την ουσιαστική σύνδεση με την κυπριακή διασπορά, ώστε οι πολίτες του κόσμου να γνωρίσουν την Κύπρο πολύπλευρα, όχι μόνο σαν τόπο διακοπών ή επενδύσεων. Η κυπριακή διασπορά είναι μια άλλη Κύπρος, στην ουσία, την οποία δεν πλησίασε ποτέ το πολιτικό μας σύστημα, αφού, κατά τη στερεοτυπική του αντίληψη, η διασπορά είναι μόνο τα οργανωμένα μέλη των εθνικών κοινοτήτων.
  7. Η ώρα για αίτηση της Κυπριακής Δημοκρατίας για ένταξη στο ΝΑΤΟ είναι τώρα, αξιοποιώντας το momentum της διεύρυνσης της Βορειοατλαντικής Συμμαχίας με νέους συμμάχους ως αποτέλεσμα της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και της γενικότερης επιθετικότητας της Ρωσίας του Πούτιν. Είναι η κατάλληλη στιγμή να επιβεβαιώσει η Κύπρος τον δυτικό προσανατολισμό της χωρίς περιστροφές, ταυτόχρονα με την εξελισσόμενη αναβάθμιση της διμερούς σχέσης της με τις ΗΠΑ.
  8. Ασφαλώς η Τουρκία θα εναντιωθεί στην προοπτική ένταξης της Κύπρου στο ΝΑΤΟ. Αυτός είναι ακόμη ένας λόγος υποβολής αίτησης ένταξης στο ΝΑΤΟ: η αίτησή μας θα μετατοπίσει το τουρκικό αφήγημα, θα αναδείξει την τουρκική αδιαλλαξία ως τροχοπέδη στη διεύρυνση του ΝΑΤΟ και θα επιταχύνει τη διαδικασία επίλυσης του Κυπριακού προβλήματος.
  9. Την ενδυνάμωση των περιφερειακών συμμαχιών και τη σύναψη νέων με κοινό στόχο την ασφάλεια στην Ανατολική Μεσόγειο, τη διακρατική συνεργασία και την οριοθέτηση ΑΟΖ σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
  10. Τον συντονισμό με την Ελλάδα και τις άλλες χώρες της Ε.Ε. για την ανάπτυξη κοινής εξωτερικής πολιτικής και πολιτικής άμυνας, ενιαίας πολιτικής μετανάστευσης και ασύλου και κοινής στάσης προς την Τουρκία, με γνώμονα τις κοινές ευρωπαϊκές αξίες.

X