Της Ξένιας Οικονομίδου*
Στις κυπριακές πόλεις φαίνεται πως δεν υπάρχει σχέδιο ή έχει εξολοκλήρου παραβιαστεί και ξεχαστεί, αν ποτέ υπήρξε. Τα παλιά κτήρια τα οποία χρειάζονται συντήρηση δεν είναι δυστυχώς υποχρεωτικό να ανακαινίζονται από τους ιδιοκτήτες τους, έστω και στην πρόσοψη μόνο, όσο κι αν προσβάλλουν την αισθητική του χώρου. Οι πολυκατοικίες παραμένουν μονότονες, απρόσωπες, άχρωμες. Η ολοκλήρωση των μισοτελειωμένων οικοδομών χρονίζει. Η κάθε λογής αυθαίρετη προσθήκη στα κτήρια, συνοδευόμενη με κακογουστιά και με προχειρότητα συμπληρώνουν το τοπίο. Η υποβάθμιση ορισμένων περιοχών φαίνεται και από τα παραμελημένα κτήρια και σπίτια, από την έλλειψη πρασίνου, τον κακό φωτισμό αλλά και από τους άσχημους και πιο βρόμικους δρόμους. Τα πάρκα και οι πλατείες είναι γεμάτα με απορρίμματα και μόνο τα σκυλιά χαίρονται τελικά τη βόλτα στο πάρκο. Αν δει την πόλη κανείς από ψηλά, θα παρατηρήσει τα ντεπόζιτα, τις προεξοχές των κλιματιστικών, τους ηλιακούς θερμοσίφωνες, τις ταμπέλλες διαφόρων χρωμάτων και σχημάτων που εκτίθενται σε κοινή θέα. Θα παρατηρήσει επίσης δυστυχώς και αρκετά παραμελημένα σκυλιά αφημένα στη μοίρα τους, να είναι ακόμη και δεμένα στα μπαλκόνια ή στις στέγες αρκετών κτηρίων, επειδή εκεί βολεύει τους ασυνείδητους ιδιοκτήτες τους!
Οι πόλεις τσιμεντοποιήθηκαν βίαια και γρήγορα χωρίς τις απαραίτητες μελέτες, χωρίς πνεύμονες πρασίνου και χωρίς πλάνο για τις μετέπειτα συνέπειες στο αστικό περιβάλλον. Το αποτέλεσμα είναι να αυξηθεί η θερμοκρασία στις πόλεις, τα καυσαέρια και η ρύπανση του περιβάλλοντος. Οι πλημμύρες θα γίνονται όλο και συχνότερες, λόγω και της κλιματικής αλλαγής, καθώς τα νερά δεν συγκρατούνται από ρίζες δέντρων, αλλά και από το παραμελημένο πια σύστημα συλλογής των ομβρίων υδάτων. Τα πεζοδρόμια καταλαμβάνονται από κάθε είδους οχήματα, ενώ οι πεζοί, τα άτομα με ειδικές δεξιότητες και οι ποδηλάτες δυσκολεύονται να κυκλοφορήσουν στην πόλη με ασφάλεια. Η ατμόσφαιρα έχει ρύπανση, γιατί δεν προλαβαίνει να αυτοκαθαριστεί μετά την καθημερινή επίθεση των καυσαερίων που εκπέμπουν τα πάρα πολλά αυτοκίνητα που κινούνται στους κυπριακούς δρόμους καθημερινά αλλά ούτε και από τις βιομηχανίες οι οποίες βρίσκονται κοντά σε κατοικημένες περιοχές. Εξίσου σοβαρό θέμα είναι η ανέγερση κτηρίων σε χώρους με σημαντική πολιτιστική αξία και δίπλα σε μνημεία που παραμένουν ανεκμετάλλευτα από την άποψη του πολιτισμού. Αντί γι’ αυτό, γεμίζουμε διαφημιστικές πινακίδες και έχουμε αφισορύπανση, φωτορύπανση, ηχορύπανση και οπτική ρύπανση.
Η αισθητική είναι αξία η οποία δεν κυριαρχεί στις πόλεις της Κύπρου. Δεν υπάρχουν τα κατάλληλα αρχιτεκτονικά κριτήρια και ο πολεοδομικός σχεδιασμός. Οι κάτοικοι επηρεάζονται αρνητικά από την έλλειψη αισθητικής. Η έλλειψη αισθητικής επιδρά κυρίως στον ψυχισμό του ατόμου με συνέπεια οι κάτοικοι να είναι πιο κατηφείς και νευρικοί. Η ψυχολογία τους επηρεάζεται άμεσα και οι κάτοικοι νιώθουν αποκομμένοι και αποξενωμένοι από τις πόλεις και τους συμπολίτες τους. Δεν δέχονται επαρκή ερεθίσματα και κίνητρα, ώστε να είναι πιο ενεργοί και δραστήριοι. Η έλλειψη καλαισθησίας είναι ένδειξη αδιαφορίας, ασέβειας και, όταν υπάρχει διάσπαρτη στις πόλεις μας, είναι αναπόφευκτο να επηρεαζόμαστε αρνητικά και να νιώθουμε αποξενωμένοι. Τείνουμε να γινόμαστε αδιάφοροι, ατομικιστές και κυνικοί.
Διερευνώντας τις αιτίες, βλέπουμε ότι σημειώθηκε αιφνίδια αστική ανάπτυξη, χωρίς να υπάρξουν από πριν σχέδια και στόχοι. Η απαξίωση της αγροτικής εργασίας και η εγκατάλειψη της υπαίθρου καθόρισε και τον τρόπο με τον οποίο ο καθένας από εμάς, τους κατοίκους της πόλης, βλέπει τον κόσμο. Η αθρόα υπερσυγκέντρωση πληθυσμών στις πόλεις είχε ως συνέπεια την υποβάθμιση της ποιότητας ζωής στα σύγχρονα αστικά και βιομηχανικά κέντρα αλλά και τον μαρασμό και την εγκατάλειψη της υπαίθρου. Τα κτήρια έπεσαν και αυτά θύματα της έκπτωσης και παρακμής των αξιών. Τα πάντα γίνονται στον βωμό του κέρδους.
Προτείνουμε:
- Να καθοριστεί από ειδικούς εμπειρογνώμονες ο ορισμός του αισθητικά ωραίου στο αστικό περιβάλλον, λαμβάνοντας βέβαια υπόψη και τον ορισμό του αποδεκτού στη συνείδηση των κατοίκων
- Να οριστούν εμπειρογνώμονες (αρχιτέκτονες, πολεοδόμοι, ιστορικοί, κοινωνιολόγοι κ.ά.) που θα κάνουν ανεξάρτητες εκθέσεις σχετικά με τη βιωσιμότητα των αστικών κέντρων
- Να γίνουν έρευνες για τα κριτήρια της ευημερίας του σύγχρονου κατοίκου μιας πόλης και να οριστούν κάποια από αυτά ως υποχρεωτικά
- Να κινηθούμε στην κατεύθυνση και οικοδόμηση των έξυπνων και λειτουργικών πόλεων
- Να γίνουν οι νόμοι αυστηρότεροι, αλλά και να εφαρμόζονται οι νόμοι σχετικά με τη δόμηση δίπλα σε αρχαιολογικούς χώρους, μνημεία και άλλα μέρη φυσικής ομορφιάς και πολιτιστικής αξίας
- Να δημιουργηθεί η πολιτική η οποία θα ενθαρρύνει τους πολίτες να εκτιμούν την ομορφιά και να την αποζητούν
Είναι αναγκαίο να στοχεύσουμε σε πιο βιώσιμες, πιο προσβάσιμες και πιο λειτουργικές πόλεις, σε πιο έξυπνες πόλεις, με γνώμονα το συμφέρον του περιβάλλοντος, ανθρώπινου και φυσικού, και άλλων έμβιων όντων, καθώς όλοι θα επωφεληθούμε.
*Η Ξένια Οικονομίδου είναι Συντονίστρια Επικοινωνίας και Προβολής στο “Νέο Κύμα – Η Άλλη Κύπρος”.
