Αναμφίβολα ζούμε πρωτόγνωρες και πολύ δύσκολες καταστάσεις. Έχουμε ως ανθρωπότητα να αντιμετωπίσουμε ένα κοινό εχθρό, έναν «αόρατο» κοινό εχθρό όπως τον αποκαλούν οι πολιτικοί και οι επιστημονική κοινότητα ανά το παγκόσμιο. Ο εχθρός αυτός απειλεί τις ζωές μας, τις ζωές αγαπημένων μας προσώπων αλλά και την παγκόσμια οικονομία. Χιλιάδες άνθρωποι σε όλο τον κόσμο χάνουν τις δουλειές του, επιχειρήσεις κλείνουν και πολύ πιθανόν κράτη θα χρεωκοπήσουν. Η κρίση αυτή δεν θα μπορούσε να μην αγγίξει και τη μικρή Κύπρο. Ο κορωνοϊός μας κτύπησε την πόρτα όπως και οι επιπτώσεις του. Τι κάνουμε λοιπόν, πώς αντιδρούμε σε αυτή την ασύμμετρη απειλή;
Πιστεύω απόλυτα στη ρήση «ουδέν κακόν αμιγές καλού» όπως επίσης και στο αντίθετό του. Το καθετί έχει τη θετική του πλευρά και την αρνητική. Συνήθως, όταν κάτι είναι θετικό δεν δίνουμε καθόλου σημασία στην αρνητική πλευρά (και ούτε χρειάζεται βέβαια). Όταν όμως ζούμε αρνητικές και δύσκολες καταστάσεις επιβάλλεται να ψάχνουμε τη θετική πλευρά της κατάστασης αυτής και να προσπαθούμε να βγαίνουμε πιο δυνατοί από κάθε δοκιμασία. Ποια όμως είναι η θετική πλευρά αυτής της κατάσταση; Τι μπορούμε να πάρουμε από όλα αυτά που μας συμβαίνουν;
Πιστεύω υπάρχουν πολλές πτυχές στη ζωής μας από τις οποίες μπορούμε με τη σωστή αντίδραση να αντλήσουμε θετικά στοιχεία από αυτή την κατάσταση. Δεν θα ήθελα να αναφερθώ σε όλες αυτές τις πτυχές γιατί δεν είμαι ειδικός να το κάνω. Θα ήθελα όμως να αναπτύξω κομμάτι της ζωής μας που η κρίση αυτή μπορεί να μας βοηθήσει να προχωρήσουμε χρόνια μπροστά ως κοινωνία σε σχέση με το πόσο θα προχωρούσαμε σε περίπτωση που δεν είχαμε αυτή την εμπειρία. Αναφέρομαι βασικά στον τρόπος σκέψης μας, στην προσέγγισή μας στα πράγματα και στην ταχύτητα αντίδρασή μας σε δύσκολες καταστάσεις. Η εξάπλωση του κορωνοϊού και τα μέτρα της κυβέρνησής μας μάς έκλεισαν στο σπίτι. Μας ανάγκασαν να βρούμε νέους τρόπους για να διεκπεραιώσουμε την εργασία μας, μας έκαναν πιο δημιουργικούς, μας άνοιξαν το μυαλό. Αυτά που κάναμε μέσα σε λίγες μέρες, θα μας έπαιρνε χρόνια όχι απλά να τα εφαρμόσουμε αλλά μόνο να τα σκεφτούμε.
Μπορείτε να φανταστείτε πότε θα άρχιζε η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση στα δημόσια σχολεία της χώρας μας αν δεν υπήρχε η πανδημία; Πιστεύω ότι ούτε σε δέκα χρόνια δεν θα είχαμε ούτε καν δοκιμάσει πιλοτικά να το εφαρμόσουμε. Η ανάγκη αυτή που προέκυψε μέσα από την επίθεση της πανδημίας, αναγκάζει τόσο το υπουργείο να προχωρήσει σε αυτή τη λύση «ανάγκης» όσο και τους δασκάλους και τους καθηγητές μας να αναπτύξουν τις δεξιότητές τους σε κάτι καινούριο για αυτούς το οποίο μπορεί να είναι το ίδιο ή πιο αποτελεσματικό από αυτό που ήδη έχουμε. Από την άλλη, τα παιδιά μας, τα οποία πολύ πιθανόν στο μέλλον να κληθούν να δουλέψουν διαδικτυακά σε πολλούς τομείς της ζωής τους, θα έχουν την ευκαιρία να αναπτύξουν αυτή τη δεξιότητα από τώρα. Τέλος, οι γονείς θα καταλάβουν ότι υπάρχουν και άλλες επιλογές όσο αφορά την εκπαίδευση και ανάπτυξη των παιδιών τους αλλά και των ιδίων.
Η αλλαγή αυτή βέβαια δεν προκύπτει μόνο στον τομέα της εκπαίδευση αλλά και στον επαγγελματικό τομέα. Πόσες εταιρείες και αυτοεργοδοτούμενοι κυρίως στον τομέα των υπηρεσιών απασχολούνται από το σπίτι; Μπορείτε να φανταστείτε πόσες νέες δεξιότητες απέκτησε ένα μεγάλο μέρος του εργατικού δυναμικού της χώρας τον τελευταίο μήνα; Μπήκαμε στην κρίση και πολλοί δεν ξέραμε να κάνουμε ούτε τηλεδιάσκεψη ενώ θα βγούμε από την κρίση παίζοντας στα δάκτυλα τις εφαρμογές τηλεδιάσκεψης, τα εργαλεία ανταλλαγής και ταυτόχρονης επεξεργασίας εγγράφων κτλ. Πόσο εύκολο θα ήταν για πολλούς να κάνουν αυτή την αλλαγή στην επαγγελματική τους ζωή; Πόσο εύκολο θα ήταν να ανοίξει το μυαλό και να γίνει πιο δημιουργικό αν δεν αντιμετωπίζαμε αυτή την κρίση; Κατά την άποψή μου οι θετικές αλλαγές που θα φέρει στην κοινωνία η πανδημία είναι πολλές και πρέπει ο καθένας από εμάς ξεχωριστά να προσπαθήσει να τις βρεις.
Ξέρετε, η εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση ή η εργασία εξ’ αποστάσεως έχει τα πλεονεκτήματά και τα μειονεκτήματά της. Για παράδειγμα, είναι πολύ διαφορετική η εμπειρία της προσωπική επαφή του δασκάλου με τον μαθητή σε ένα δια ζώσης μάθημα ή οι δια ζώσης συναντήσεις μίας ομάδας που δουλεύει στο ίδιο έργο σε σύγκριση με την εξ’ αποστάσεως επικοινωνία μέσω διαδικτύου. Από την άλλη όμως, το διαδίκτυο μας δίνει την ευκαιρία να παράγουμε από την άνεση του σπιτιού μας, μειώνει την κίνηση στους δρόμους, μειώνει τα έξοδα τόσο τον εργαζομένων όσο και τον εργοδοτών με προφανή οικονομικά οφέλη για όλους.
Αυτό που θέλω να πω είναι ότι δεν είναι θέμα η χρήση ή η μη χρήση του διαδικτύου για την εξ’ αποστάσεως εκπαίδευση ή εργασία. Το διαδίκτυο και οι δυνατότητες που μας δίνει είναι απλά εργαλεία τα οποία πρέπει να χρησιμοποιούνται με διάκριση για να μας κάνουν πιο παραγωγικούς και για να βελτιώνουν τη ζωή μας. Αυτό που πραγματικά κερδίζουμε από όλο αυτό είναι η ενεργοποίηση της δημιουργικότητάς μας, το άνοιγμα του μυαλού μας να δεχτεί και να δοκιμάσει το καινούριο. Τα πάντα αρχίζουν από το μυαλό, από την φαντασία και αν καταφέρουμε να αναπτύξουμε τη φαντασία και ανοίξουμε το μυαλό μας στο καινούριο τότε είμαι σίγουρος ότι θα ξεπεράσουμε αυτή την κρίση και θα βγούμε πιο δυνατοί στο τέλος αυτού του δρόμου.
*Βαλεντίνος Φιλίππου
Καθηγητής στην πλατφόρμα διδασκαλίας ελληνικών σε ξένους
The Online Greek Tutor
Μέλος του Νέου Κύματος – Η Άλλη Κύπρος
