Κοινωνική Δικαιοσύνη: ένα άπιαστο όνειρο ακόμη και σήμερα στις αρχές του 21ου αιώνα.
Αναδημοσίευση από την εφημερίδα “Πολίτης”
Με αφορμή την παγκόσμια ημέρα κοινωνικής δικαιοσύνης που καθιερώθηκε με απόφαση της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ το 2007 και γιορτάζεται κάθε χρόνο στις 20 Φεβρουαρίου καταγράφω τις σκέψεις μου, συνθέτοντας όσα βλέπω και όσα ακούω γύρω μου αυτές τις μέρες.
- Η διαφθορά εντείνει τις κοινωνικές ανισότητες. Σε συνθήκες διαφθοράς, τους πόρους οικειοποιούνται σκανδαλωδώς και αθέμιτα κυρίως αυτοί που είναι κοντά στην εξουσία εις βάρος της κοινωνίας και ενάντια σε κάθε αίσθημα δικαίου.
- Το ξέπλυμα βρώμικου χρήματος φτωχοποιεί λαούς και αφαιρεί πόρους από πολλούς κρατικούς προϋπολογισμούς.
- Η επιδημία του κορωνοϊού έχει επίσης επιτείνει πολλαπλώς τις κοινωνικές και παγκόσμιες αδικίες. Την στιγμή που ο δυτικός κόσμος ετοιμάζεται για την 4η δόση εμβολίου, το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη δεν έχει ακόμη πρόσβαση σε εμβόλια.
- Η πανδημία δεν έχει επιπτώσεις μόνο στα κράτη αλλά και στους ίδιους τους ανθρώπους. Η διαδικτυακή εργασία, αν και αναγκαία σε συνθήκες πανδημίας, είναι δυνατό να εντείνει την εργασιακή εκμετάλλευση καθώς ο εργοδότης απαιτεί την συνεχή ανταπόκριση του εργαζομένου στις εργασιακές απαιτήσεις, συχνά χωρίς όρια και ωράριο. Αυτό υπήρξε δυσβάσταχτο κυρίως για τις εργαζόμενες μητέρες, οι οποίες έπρεπε να εργάζονται διαδικτυακά και να αναλάβουν ταυτόχρονα την φύλαξη των παιδιών τους.
- Σύμφωνα με τον διεθνή τύπο μόνο στην Ευρώπη κατά την διάρκεια της Πανδημίας οι δισεκατομμυριούχοι έγιναν πλουσιότεροι κατά ένα τρισεκατομμύριο ευρώ. Την ίδια στιγμή βέβαια η μεσαία τάξη φτωχοποιείται. Εκτιμάται ότι σε παγκόσμιο επίπεδο τα δύο τελευταία χρόνια έγινε μια μεταφορά πλούτου προς τους πλουσιότερους, της τάξης των 4 τρισεκατομμυρίων δολαρίων.
- Η γεωπολιτική αναστάτωση αδικεί ακόμη περισσότερο τις φτωχές χώρες γιατί αδυνατούν να έχουν πρόσβαση σε πρώτες ύλες και σε ενέργεια. Ένας πολίτης του δυτικού κόσμου καταναλώνει 100 φορές περισσότερη ενέργεια από έναν πολίτη του τρίτου κόσμου.
- Όλα αυτά μαζί με την κλιματική αλλαγή, τους πολιτικούς πρόσφυγες, τους οικονομικούς και οικολογικούς μετανάστες εντείνουν ακόμη περισσότερο τις κοινωνικές αδικίες και ανισότητες. Οι αδικίες ανάμεσα στα φύλα επίσης διευρύνονται. Ακόμη και η πρόσβαση σε καθαρό νερό χρόνο με τον χρόνο γίνεται πιο δύσκολη σε έναν πλανήτη γεμάτο από ωκεανούς και θάλασσες.
Για την Κύπρο:
1. Η πρόσβαση στην παιδεία και σε ένα σύγχρονο σχολείο υψηλού επιπέδου είναι βασικό στοιχείο κοινωνικής δικαιοσύνης και ο πλέον αποτελεσματικός μηχανισμός κοινωνικής κινητικότητας.
2. Η πρόσβαση μιας ολόκληρης κοινωνίας σε ένα πανεπιστημιακό νοσοκομείο υψηλών προδιαγραφών είναι απαραίτητη προϋπόθεση κοινωνικής δικαιοσύνης και ισότητας. Σε πανεπιστημιακά νοσοκομεία δεν μπορεί να έχει πρόσβαση μόνο η άρχουσα τάξη.
3. Οι ίσες ευκαιρίες για όλους είναι βασικός μοχλός επίτευξης κοινωνικής δικαιοσύνης. Σε μια χώρα όπου οι κομματικοί μηχανισμοί ελέγχουν τα πάντα, αυτό δυστυχώς παραμένει ακόμη όνειρο.
4. Το κράτος μας είναι θεμελιωμένο στην αναξιοκρατία σε πολλά επίπεδα. Η ανωμαλία αυτή δεν συνιστά μόνο κατάφωρη αδικία έναντι προσώπων, αλλά είναι τελικά μάστιγα και κίνδυνος για την ευημερία ολόκληρου του κοινωνικού συνόλου. Πρόκειται για ένα σαθρό σύστημα που παράγει συνεχώς χαμένες ευκαιρίες σε πολλά επίπεδα, που κοστίζει πολύ, μεταφορικά και κυριολεκτικά, που ανακυκλώνει τις χαμηλές προσδοκίες και τελικά προκαλεί την απάθεια και την αποστασιοποίηση των πολιτών.
5. Το σύστημα απονομής της δικαιοσύνης στην Κύπρο επίσης δημιουργεί ανισότητες, καθώς όταν η δικαιοσύνη αργεί να αποδοθεί στην ουσία δεν υπάρχει.
6. Τέλος, αφού μιλάμε για αδικίες και για κοινωνική δικαιοσύνη, υπάρχει μεγαλύτερη αδικία από αυτό που συνέβη στους πρόσφυγες της Κύπρου; Υπάρχει μεγαλύτερη αδικία από το να αναγκάζεσαι να ξεριζωθείς και να εγκαταλείψεις εστίες γενεών-γενεών; Να εκδιώκεσαι μέσα στην ίδια την πατρίδα σου;
Όλα αυτά και πολλά άλλα συνθέτουν τον σύγχρονο κόσμο. Τα πράγματα είναι δύσκολα, γκρίζα και άδικα. Υπάρχουν όμως δυνάμεις ανανέωσης και αναγέννησης. Άνθρωποι που ονειρεύονται ένα διαφορετικό κόσμο, πιο δημοκρατικό, πιο ανθρώπινο και πιο δίκαιο. Αυτοί είναι η ελπίδα μας, αυτοί είναι η ελπίδα της ανθρωπότητας.
*Ο Κωνσταντίνος Χριστοφίδης είναι Καθηγητής Φυσικής, τέως Πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου και Γενικός Συντονιστής του «Νέο Κύμα || Volt Cyprus – Η Άλλη Κύπρος».
