Τα μη-εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ) υπάρχουν στη ζωή μας εδώ και δεκαετίες. Άρχισαν να εμφανίζονται όμως στην επικαιρότητα λίγο μετά το κούρεμα χρέους της Ελλάδας το 2011, της τραπεζικής κρίσης του καλοκαιριού του 2012 (Λαϊκή Τράπεζα) και το κούρεμα καταθέσεων του 2013. Δυστυχώς ο δημόσιος διάλογος στερείται της τεχνογνωσίας αλλά και της σοβαρότητας που συνδέει τα ΜΕΔ με κεφάλαια τραπεζών, με πανικόβλητες εκροές καταθέσεων, λόγω της έλλειψης εμπιστοσύνης, και πολλές φορές με έκδοση χρέους για να καλύψει τις τρύπες που αφήνουν τα προαναφερθέντα θέματα στα δημοσιονομικά του κράτους.
[Ρητορικές είναι οι επόμενες δύο ερωτήσεις μου, αλλά σκεφτήκατε πόσο χρέος φορτώσαμε στις νέες γενιές, για να αποπληρώσουμε τα μεγάλα μας σπίτια, τα αυτοκίνητα πολυτελείας, τα εξοχικά και τα αλόγιστα επιχειρηματικά δάνεια; Μήπως οι δανειακές μας αστοχίες είναι θέμα Χρηματοοικονομικής Παιδείας ή μήπως προσδοκούμε ότι ο φορολογούμενος θα καλύψει τη ζημιά;]
Μετά το κούρεμα του 2013, εμφανίστηκε η πρώτη λίστα ΜΕΔ για Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα (ΠΕΠ) από μια τράπεζα, το 2015. Το 2019 εμφανίστηκε δεύτερη, πιο διευρυμένη λίστα ΜΕΔ για ΠΕΠ από έξι τραπεζικά ιδρύματα. Ερωτήσεις πολλές:
1. Είναι μεμπτό τα Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα να έχουν Μη Εξυπηρετούμενα Δάνεια;
Η δική μου απάντηση είναι NAI. Ένα ΠΕΠ οφείλει και πρέπει να κάνει ό,τι είναι δυνατό για να αναδιαρθρώσει το χρέος του. Να δώσει το καλό παράδειγμα στους απλούς πολίτες ότι οι υποχρεώσεις του εκπληρώνονται. Να δείξει επίσης ότι ανησυχεί για την χρηματοοικονομική αστάθεια που ίσως δημιουργηθεί από μιμητικές συμπεριφορές πολιτών (βλέπε στρατηγικούς κακοπληρωτές) που ενθαρρύνονται να μην αποπληρώνουν δάνεια, διότι προσβλέπουν σε διαγραφή ή κούρεμα δανείων.
2. Eίναι μεμπτό τα μέλη του Κοινοβουλίου (ως ΠΕΠ) να διαχειρίζονται μέσω μιας ad hoc επιτροπής την κατάληξη της λίστας των ΜΕΔ των ΠΕΠ;
Εφόσον περιλαμβάνονται βουλευτές/ίνες στην λίστα των ΜΕΔ των ΠΕΠ, τότε η δική μου απάντηση είναι NAI. Η λίστα θα πρέπει να γίνει αντικείμενο έρευνας και επιμέλειας από μια ανεξάρτητη επιτροπή, η οποία θα δώσει στη δημοσιότητα το πόρισμα με τα ευρήματά του.
3. Ποιοι πρέπει να είναι οι όροι εντολής (σχηματισμού και λειτουργίας) μιας τέτοιας ανεξάρτητης επιτροπής που θα μελετήσει τα ΜΕΔ των ΠΕΠ;
Για να υπάρχει διαφάνεια, η λίστα των ΜΕΔ των ΠΕΠ θα πρέπει μεταξύ άλλων να:
(α) καλύψει την περίοδο 2011-2019,
(β) καλύψει όλα τα τραπεζικά ιδρύματα,
(γ) συνδέσει ΠΕΠ με οικογένειες, συγγενικά πρόσωπα και εταιρείες,
(δ) εξετάσει εξασφαλίσεις, εκτιμήσεις στις τιμές εξασφαλίσεων, επιτόκια, διαγραφές, αναδιαρθρώσεις και άλλες παραμέτρους των δανείων.
4. Πότε πρέπει να είναι έτοιμο το πόρισμα για τα ΜΕΔ των ΠΕΠ;
Σίγουρα πριν τις Βουλευτικές εκλογές του 2021.
Καταλήγοντας, θα ήθελα να τονίσω ότι με ανησυχεί πολύ το θέμα των ΜΕΔ. Μέχρι το τέλος του 2019 η Κύπρος είχε ποσοστό ΜΕΔ κοντά στο δεκαπλάσιο από τον μέσο όρο των άλλων κρατών-μελών της Ευρωζώνης, εντός του τραπεζικού συστήματος (δηλαδή αφήνοντας έξω τα δάνεια που ήδη διαχειρίζεται η ΚΕΔΙΠΕΣ (Κυπριακή Εταιρεία Διαχείρισης Περιουσιακών Στοιχείων) με την έκδοση χρέους ίσου περίπου με το 15% του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος το έτος 2018). Με ανησυχεί ο πολιτικός χειρισμός των ΜΕΔ (π.χ. το γενναιόδωρο και συνάμα αποτυχημένο πρόγραμμα ΕΣΤΙΑ) και η πιθανή του δημοσιονομική κατάληξη.
Θεωρώ ότι η λίστα των ΜΕΔ των ΠΕΠ μάς παρουσιάζει μια σπάνια ευκαιρία να αλλάξουμε την κουλτούρα του «κακοπληρωτή» που συντηρεί το «βουνό» των ΜΕΔ εντός της Κυπριακής οικονομίας.
Γι’ αυτό και προσωπικά δηλώνω ότι στις Βουλευτικές 2021 θα ψηφίσω με σχεδόν αποκλειστικό κριτήριο την κατάληξη του θέματος ΜΕΔ των ΠΕΠ.
Καλή ψήφο!
*Ο Ανδρέας Μιλιδώνης είναι αναπληρωτής καθηγητής Χρηματοοικονομικής στο Πανεπιστήμιο Κύπρου και μέλος του 77μελούς συμβουλίου του κινήματος «Νέο Κύμα – Η Άλλη Κύπρος»
