Η Κυπριακή Δημοκρατία σαν κράτος μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης υποχρεούται να ακολουθεί πιστά τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες. Η Σύμβαση αυτή αποτέλεσε το θεμέλιο λίθο για την ουσιώδη κατάρτιση της Ευρωπαϊκής Στρατηγικής για την Αναπηρία 2010 – 2020, στρατηγική η οποία με τη σειρά της αποτέλεσε ένα αλματώδες βήμα στα χρονικά της υπερεθνικής αυτής οντότητας, αφού αναγνώρισε απολύτως την ανάγκη για ανάληψη δράσης στους τομείς της ελεύθερης πρόσβασης σε προϊόντα και υπηρεσίες, για απρόσκοπτη διακίνηση μέσα στα όρια της ΕΕ, καθώς και για συμμετοχή στα κοινά στους τομείς της ισότητας και της εργασίας, στην εκπαίδευση, στην κοινωνική προστασία, στην πρόσβαση σε υπηρεσίες υγείας και τέλος στην προώθηση δικαιωμάτων των Ατόμων με Αναπηρία (ΑμεΑ).
Η Ευρωπαϊκή Στρατηγική για την Αναπηρία συνιστά προσπάθεια βελτίωσης της ποιότητας ζωής όχι μόνο των ΑμεΑ αλλά του πληθυσμού γενικότερα, καθώς η ενίσχυση των παραπάνω τομέων συμβάλλει θετικά στην κοινωνική ένταξη και ευημερία, που είναι απαραίτητα για ένα δημοκρατικό πολίτευμα.
Η θέση της Κύπρου:
Για την αξιολόγηση της τωρινής κατάστασης στην Κύπρο σε θέματα ΑμεΑ μπορούμε να λάβουμε υπόψη τα βήματα της Κυβέρνησης αλλά και το δημόσιο διάλογο όπως αυτός διεξάγεται στα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Με μία απλή αναζήτηση στο διαδίκτυο εύκολα διαπιστώνει κανείς πως, παρότι η Κυβέρνηση προχώρησε στην κατάρτιση Εθνικού Σχεδίου Δράσης 2018-2020, η επίλυση των θεμάτων που αντιμετωπίζουν τα ΑμεΑ «κόλλησε» όπως πολλά άλλα θέματα, στα συρτάρια της ατέρμονης γραφειοκρατικής μηχανής. Ως εκ τούτου μόνο οι μισές από τις 86 δράσεις που αναφέρονται στο Εθνικό Σχέδιο Δράσης έχουν υλοποιηθεί, ενώ ένας μεγάλος αριθμός νομοθετημάτων χρειάζεται άμεση τροποποίηση για να εξυπηρετεί καλύτερα τα ΑμεΑ.
Ενδεικτικά να αναφέρουμε ότι οι Ευρωπαϊκές στατιστικές μελέτες για θέματα διαβίωσης των ΑμεΑ στην Κύπρο παρουσιάζουν μια λυπηρή εικόνα της κοινωνίας, που δεν μας τιμά καθόλου. Περισσότερα από τα μισά άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν δυσκολίες στην κάλυψη των εξόδων τους. Περίπου το ένα τέταρτο καθυστερεί στην πληρωμή λογαριασμών κοινής ωφελείας ενώ στην εμφάνιση απροσδόκητων εξόδων το 57% περίπου αδυνατεί να ανταποκριθεί. Το χειρότερο στοιχείο που διαπιστώθηκε είναι πως λιγότερο από το 1% των πεζοδρομίων, των δημόσιων κτηρίων όπως επίσης και των ιατρείων που υπάγονται στο ΓεΣΥ είναι προσβάσιμα για άτομα με αναπηρία.
Από όλα όσα γράφτηκαν πιο πάνω είναι προφανές ότι η Κύπρος ως κοινωνία χρειάζεται ένα νέο σχέδιο δράσης. Το σχέδιο δράσης θα πρέπει να μην εξαρτάται από αυτά που ήδη αποτελούν τροχοπέδη στην υλοποίηση του προηγούμενου σχεδίου, αλλά να βασίζεται σε ποιοτικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας, όπως η αλτρουιστική κουλτούρα, η ευαισθητοποίηση, η εκπαίδευση και τέλος η ανάγκη για πρόοδο και ευημερία. Εν ολίγοις το σχέδιο πρέπει να είναι λειτουργικό και ωφέλιμο για όλους τους πολίτες ανεξαιρέτως.
Σίγουρα καμία πόλη της Κύπρου δεν μπορεί να συγκριθεί με τη Βαρσοβία, η οποία έλαβε από την ΕΕ το βραβείο της πόλης για την καλύτερη προσβασιμότητα των ΑμεΑ το 2020. Μπορούμε όμως να αναλογιστούμε τη συμπεριφορά μας προς αυτή τη μερίδα των συνανθρώπων μας ως μια αρχή, ένα μικρό βήμα. Η συμπεριφορά στην οδήγηση και στάθμευση, ο εντοπισμός και η αναφορά στον Δήμο μας σημείων που χρήζουν βελτίωσης ως προς την προσβασιμότητά τους από ΑμεΑ, η σταθερή απαίτηση προς την Πολιτεία για προώθηση των δικαιωμάτων των ΑμεΑ, πάντα μέσα από δημοκρατικές διαδικασίες (π.χ. ψήφος) είναι η απαρχή της συλλογικής προσπάθειας ανάπτυξης μιας κουλτούρας σεβασμού.
Σημειώνεται ότι η υπογραφή διεθνών συμβάσεων και στρατηγικών πρέπει να εκφράζεται πρώτα και κύρια μέσα από τον ετήσιο προϋπολογισμό του κράτους, ο οποίος σήμερα δεν περιέχει πρόνοια για έργα υποδομής και στήριξης για ΑμεΑ. Επαφίεται επομένως στην τοπική αυτοδιοίκηση, με την ελλιπή της χρηματοδότηση, να σηκώσει όλο το βάρος των μέτρων και υποδομών και έτσι δυστυχώς ελάχιστα γίνονται. Χρειάζεται λοιπόν να ληφθεί η απόφαση για συμπερίληψη κονδυλίων στον προϋπολογισμό με σκοπό τη στήριξη συγκεκριμένων μέτρων και υποδομών από τις τοπικές αρχές αλλά και από τις οργανώσεις των ΑμεΑ.
Συνοψίζοντας τα προαναφερθέντα, ο δρόμος για την βελτίωση της ποιότητας ζωής των ΑμεΑ δεν περνάει μόνο από διεθνείς συμβάσεις και κρατικά σχέδια. Περνάει πρωτίστως από τις συλλογικές μας πράξεις ως πολιτών και μετά από τις κυβερνητικές αποφάσεις. Στο χέρι μας είναι κατά πόσο θα υλοποιηθούν έργα και στόχοι, πάντα μέσα από έντονη απαίτηση και ισχυρή βούληση. Αλλιώς, αφήνουμε αυτό το μείζον θέμα, όπως και πολλά άλλα, έρμαιο των πολιτικών συζητήσεων και κομματικών αντιπαραθέσεων, που συντηρούν χρόνια τώρα αυτή την πολιτειακή ανεπάρκεια.
*Ο Άγις Παναγή είναι απόφοιτος του τμήματος Πολιτικών Επιστημών του πανεπιστημίου Essex και μέλος του κινήματος “Νέο Κύμα – Η Άλλη Κύπρος”.
