Της Ξένιας Οικονομίδου*
Μια νέα χρονιά ξεκίνησε με πολλές προσδοκίες τόσο σε προσωπικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Τα πολλά ανοιχτά μέτωπα όμως, οι ζημιές, οι πληγές και οι δύσκολες καταστάσεις που αφήνει πίσω του και το 2021 δεν μας επιτρέπουν να εφησυχάσουμε, καθώς πρέπει να επιληφθούμε πολλαπλών θεμάτων και άμεσα, ώστε το 2022 να είναι ένα ευοίωνο έτος.
Η πανδημία ανέδειξε μια ουσιώδη οικονομική παράμετρο εκτός των άλλων: το γεγονός ότι η παγκοσμιοποίηση δημιουργεί εξαρτήσεις σε ό,τι αφορά τη διασφάλιση επάρκειας κάποιων βασικών αγαθών και υπηρεσιών. Η ανεπάρκειά τους μπορεί να ενταθεί σε περιόδους κρίσεων, όπως για παράδειγμα στην παρούσα κρίση που δημιουργεί η πανδημία. Σε έκτακτες περιόδους κρίσεων όπως αυτή που βιώνουμε για δεύτερη χρονιά χρειάζεται να βρούμε από κοινού τρόπους, ώστε να διασφαλίσουμε την επάρκεια αγαθών και υπηρεσιών στρατηγικής σημασίας. Είναι απαραίτητη η δημιουργία αποθεμάτων ή/και δυνατοτήτων έκτακτης αύξησης της παραγωγής βασικών αγαθών και της προσφοράς υπηρεσιών.
Η ΕΕ οφείλει να αντιμετωπίσει την κρίση αυτή με ενιαία στρατηγική προσέγγιση, πολιτική πρόληψης και δημιουργία απαραίτητων μηχανισμών οι οποίοι να ενεργοποιούνται σε περιόδους κρίσεων. Χρειάζεται επίσης να υπάρχει αλληλεγγύη προς τις χώρες οι οποίες πλήττονται σε μεγάλο βαθμό.
Την ίδια ώρα η πανδημία και η κρίση που αυτή επέφερε στην οικονομία ανέδειξε και την ανάγκη ενός παγκόσμιου συντονισμού, καθώς είμαστε αλληλεξαρτώμενοι. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να βρούμε λύσεις από κοινού και να εφαρμόσουμε πρακτικές οι οποίες να εξυπηρετούν όλους, και μάλιστα να υποστηρίζουν και να ενδυναμώνουν τους πιο αδύναμους.
Θα εστιάσω στην Κύπρο μας, έστω και αν αυτά που συμβαίνουν παγκοσμίως μας αφορούν και μας επηρεάζουν άμεσα, καθώς, έστω και αν είμαστε νησί, δεν είμαστε αποκομμένοι και δεν πρέπει να συμπεριφερόμαστε ωσάν να ήμαστε μόνοι μας.
Χρειαζόμαστε έναν επανασχεδιασμό σε όλα τα επίπεδα. Ένα καινούριο ξεκάθαρο όραμα, ξεκάθαρους και υλοποιήσιμους στόχους και μια νέα στρατηγική. Αφετηρία πρέπει να κάνουμε με τις αρχές, τις αξίες και τις πεποιθήσεις μας, καθώς βάσει αυτών πορευόμαστε και πράττουμε στη ζωή. Είναι επίσης απαραίτητο να αποφασίσουμε ποια θέλουμε να είναι η θέση μας στον κόσμο: θέλουμε να πορευτούμε μπροστά με τους εκσυγχρονιστές, τους καινοτόμους και τους προοδευτικούς ή θέλουμε να παραμείνουμε πίσω με αναχρονιστικές αντιλήψεις, πεπαλαιωμένες νοοτροπίες και πρακτικές; Η κάθε απόφαση φέρνει και το ανάλογο αποτέλεσμα. Εάν αποφασίσουμε ότι η θέση που επιθυμούμε να έχουμε στον κόσμο είναι η πορεία μπροστά, τότε πρέπει να κάνουμε ένα ριζικό ξεκαθάρισμα τόσο σε ατομικό όσο και συλλογικό επίπεδο. Να εφαρμόσουμε διορθωτικές κινήσεις και να εργαστούμε με σύνεση, ομαδικότητα και όραμα, για να πορευτούμε μπροστά. Εάν πάλι συνειδητά επιλέξουμε την παρούσα κατάσταση πρέπει τότε να σταματήσουμε τη γκρίνια και τη μεμψιμοιρία και να αποδεχτούμε την ανεπάρκεια, τη μετριότητα και την σαθρότητα του συστήματος που έχουμε στήσει. Πάντοτε έχουμε επιλογές, έστω και αν θέλουμε να αποποιούμαστε των ευθυνών μας και να διατεινόμαστε ότι δεν έχουμε επιλογές και βρισκόμαστε σε αδιέξοδο.
Η Κύπρος έχει όλα τα εχέγγυα, ώστε να γίνει ένα σύγχρονο και εύρωστο κράτος. Ένα από τα πλεονεκτήματά μας είναι οι νέοι μας, τόσο εντός, όσο και εκτός Κύπρου. Οι περισσότεροι από τους νέους μας έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο, αρκετοί από αυτούς έχουν σπουδάσει στα καλύτερα πανεπιστήμια του εξωτερικού, ήρθαν σε επαφή με προοδευτικές ιδέες και αντιλήψεις, έζησαν έναν διαφορετικό και σύγχρονο τρόπο ζωής τον οποίο μπορούν να εφαρμόσουν μαζί με όλη τη γνώση που αποκόμισαν. Φτάνει η Πολιτεία να τους δώσει όλη τη στήριξη και όλα τα εχέγγυα που χρειάζονται.
Η Κυπριακή γη είναι πολύ εύφορη και με τις σύγχρονες μεθόδους που παρέχει η τεχνολογία, μπορούμε να αναδείξουμε τον πρωτογενή τομέα μας – γεωργία, αλιεία, κτηνοτροφία, μελισσοκομία – σε μία από τις πρώτες θέσεις στην Ε.Ε. Μπορεί η ημικατεχόμενη γη μας να μην έχει την έκταση ευρωπαϊκών χωρών, αλλά πλεονεκτεί σε ποιότητα, καθώς οι καιρικές συνθήκες και η μορφολογία του εδάφους συμβάλλουν, ώστε να παράγουμε αξιόλογα προϊόντα.
Ο πολιτισμός μας είναι ένα ακόμη δυνατό σημείο μας. Η Κύπρος έχει χιλιάδες χρόνια ζωής και υπήρξε το πέρασμα και η κτήση πολλών πολιτισμών, κάποιοι από τους οποίους άφησαν έντονα τα σημάδια τους, τα οποία έσμιξαν με τα δικά μας και δημιουργήθηκε ένα όμορφο αμάλγαμα. Πέραν αυτών πολιτισμός είναι η αγάπη, ο σεβασμός και η φροντίδα προς τη γη μας, τη σπάνια χλωρίδα και την πολυποίκιλη πανίδα μας, τα σπήλαιά μας, την αρχιτεκτονική μας, τη φύση μας στην ολότητά της. Η σπάνια και σημαντικότατη μορφολογία του Τροόδους, η κουλτούρα του αγνού λαού μας, οι τέχνες μας, τα γραπτά μας, τα γραφικά μας χωριά, οι όμορφές μας παραλίες και τόσα άλλα συνθέτουν ένα πλούσιο και ενδιαφέρον μωσαϊκό, το οποίο πρέπει να στηρίξουμε, να εμπλουτίσουμε και να αναδείξουμε. Ο πολιτισμός είναι ένας πυλώνας που μπορεί να μας προσφέρει πάρα πολλά, ξεκινώντας από την ατομική καλλιέργεια, την εκπαίδευση συνειδήσεων, την οικονομική και πολιτιστική ευρωστία. Ο πολιτισμός είναι το προϊόν στο οποίο πρέπει να επενδύσουμε τα μέγιστα.
Η γεωγραφική θέση της Κύπρου είναι την ίδια ώρα ευλογία και κατάρα. Ας επικεντρωθούμε όμως στην ευλογία και ας αναδείξουμε και αξιοποιήσουμε τα προτερήματά της σε συνδυασμό με επιβαλλόμενες μεταρρυθμίσεις και εκσυγχρονιστικές κινήσεις τόσο της κοινωνίας όσο και της χώρας μας, ώστε να καταστήσουμε την Κύπρο ένα δυνατό και σύγχρονο κράτος, από το οποίο όλοι έχουν να επωφεληθούν.
Το γεγονός ότι είμαστε μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι ακόμη ένα μεγάλο πλεονέκτημα. Δεν το αξιοποιήσαμε όμως στο έπακρο αλλά ούτε και σωστά. Το γεγονός ότι καταλαμβάνουμε σχεδόν πάντα τις τελευταίες θέσεις σε πάρα πολλά θέματα, όπως της οικολογίας, του τεχνολογικού εκσυγχρονισμού, της διοικητικής μεταρρύθμισης, της ισονομίας στη δικαιοσύνη κ.ά. είναι μία ξεκάθαρη ένδειξη ότι δεν βρισκόμαστε στη σωστή πορεία. Επίσης το γεγονός ότι καταλαμβάνουμε τις πρώτες θέσεις σε θέματα διαφθοράς, διαπλοκής και ατιμωρησίας είναι κάτι που πρέπει να μας προβληματίσει σε τέτοιον βαθμό, ώστε να μας ωθήσει σε ριζική αναδιάρθρωση, ξεκινώντας από τη νοοτροπία μας.
Οι λόγοι αυτοί ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για το γεγονός ότι δεν έχουμε την ευρωπαϊκή αλληλεγγύη που επιζητούμε, κυρίως στο πολιτικό μας ζήτημα. Εν ολίγοις βάσει των παραπάνω συμπεριφορών μας, οι ευρωπαίοι εταίροι μας δεν μας λαμβάνουν σοβαρά υπόψη και δεν μας εμπιστεύονται. Επίσης η αναποφασιστικότητά μας, οι παλινδρομήσεις μας και τα συγκεχυμένα μηνύματα που στέλνουμε στον ΟΗΕ και στους εταίρους μας σε ό,τι αφορά το Κυπριακό ζήτημα, λειτουργούν και πάλι εις βάρος μας. Πρέπει επιτέλους να αποφασίσουμε εάν πραγματικά επιθυμούμε λύση και ποια είναι η λύση αυτή, με γνώμονα πάντα η λύση να είναι εφικτή και να στηρίζεται από τον ΟΗΕ και την Ε.Ε.
Η μεταρρύθμιση και ο εκσυγχρονισμός χρειάζεται να στηρίζονται στις σύγχρονες ανάγκες της κοινωνίας μας. Πρέπει να έχουν ως αφετηρία την απαλλαγή από οτιδήποτε είναι σαθρό, επιζήμιο, φθαρμένο και ό,τι δεν λειτουργεί για το καλό ολόκληρης της κοινωνίας και του κράτους δικαίου. Οι προσπάθειές μας είναι απαραίτητο να επικεντρωθούν στην Πρόνοια, στην ανάπτυξη της ιατρικής εκπαίδευσης και των ιατρικών υπηρεσιών, στον πολιτισμό, στην παιδεία, στην κοινωνία της γνώσης, στην έρευνα. Χρειάζεται να επενδύσουμε στην πράσινη οικονομία, στην μπλε οικονομία, στην κυκλική οικονομία, στην καινοτομία, στις νεοφυείς επιχειρήσεις, στην ηλεκτρονική διακυβέρνηση, στην ψηφιακή οικονομία, στην κυπριακή ομογένεια, στους νέους και ταλαντούχους ανθρώπους μας, στην παραγωγή δικών μας προϊόντων κλπ.
Είναι αναγκαίο να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα ολιστικά και όχι μεμονωμένα, καθώς όλα είναι αλληλένδετα και αλληλεξαρτώμενα.
Μπορούμε να ξεκινήσουμε από τα παραδείγματα άλλων προηγμένων χωρών. Πρέπει να αναζητήσουμε και να εφαρμόσουμε σύγχρονα και λειτουργικά μοντέλα, τα οποία εφάρμοσαν ήδη με επιτυχία οι χώρες αυτές και να τα προσαρμόσουμε στις δικές μας ανάγκες. Επιβάλλεται να κάνουμε αναδιάρθρωση σε εθνικό, κρατικό, τοπικό και προσωπικό επίπεδο. Είναι αναγκαίο να απαλλαγούμε από πρακτικές που λειτούργησαν και λειτουργούν εναντίον μας.
Πολλά πρέπει! Με όραμα, θέληση και προσήλωση στους στόχους μας όμως όλα είναι εφικτά. Εύχομαι ένα ασφαλές, δίκαιο νέο έτος, με μεταρρυθμίσεις εσωτερικές και εξωτερικές.
*Η Ξένια Οικονομίδου είναι Συντονίστρια Επικοινωνίας και Προβολής στο “Νέο Κύμα – Η Άλλη Κύπρος”.
