Λυπηρή και ανησυχητική η εκδήλωση διαμαρτυρίας που έγινε το Σάββατο, 14 Νοεμβρίου στη Λεμεσό που πιθανότατα να αποτελέσει μια νέα βόμβα στην έξαρση της πανδημίας. Οι συνέπειες θα φανούν τις επόμενες μέρες, ενδεχομένως με μεγάλο κόστος, ίσως και σε ανθρώπινες ζωές.
Αντί όμως η μόνη μας αντίδραση να είναι η καταδίκη και η απαξίωση, ίσως να έχει νόημα να αναλογιστούμε ποια είναι τα βαθύτερα αίτια αυτών των άκαιρων και περίεργων αντιδράσεων. Όταν μαζεύονται τόσοι πολλοί άνθρωποι σε μια πλατεία εν μέσω πανδημίας, δεν μπορεί να είναι όλοι τρελοί ή ανεύθυνοι. Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι ασυνείδητοι που μπορεί απλά να ενοχλούνται γιατί έχασαν τον καφέ και την άνεση τους. Ωστόσο, δεν μπορεί να είναι χωρίς κοινή λογική ή αίσθημα ευθύνης. Σίγουρα θα έχουν κι αυτοί γιαγιάδες και παππούδες, θα έχουν κι αυτοί ηλικιωμένους γονείς και φίλους με υποκείμενα νοσήματα.
Παρατηρώντας ιδιαίτερα όλους αυτούς τους νέους που μαζεύτηκαν, σκέφτομαι ότι ανάμεσα τους υπάρχουν πολλοί που είναι όντως απελπισμένοι, απόκληροι μιας κοινωνίας των δύο τρίτων. Ανάμεσα σε αυτούς διακρίνω τη γενιά των 600 ευρώ. Βλέπω νέους που ζουν σε μια πόλη της νεόπλουτης ελίτ, που βλέπουν τα εκατομμύρια να συναλλάσσονται πάνω από τα κεφάλια τους, τις Φερράρι και τις Μαζεράτι να τρέχουν δίπλα τους, ενώ οι ίδιοι ενδεχομένως να παλεύουν καθημερινά για τα προς το ζην. Χωρίς καμία προοπτική, χωρίς ευκαιρίες εμπλοκής σε ένα δημοκρατικό διάλογο για το μέλλον τους, χωρίς παραδείγματα των αξιών της κοινωνικής συνείδησης, των ίσων ευκαιριών και της συνεισφοράς.
Βλέπω νέους χωρίς μέλλον, αποκλεισμένους από το πολιτικό σύστημα εδώ και χρόνια, αποκλεισμένους από τους κομματικούς διορισμούς. Κανένα κόμμα δεν τους ξέρει, καμία λίστα διορισμού σε δημόσιες θέσεις δεν τους περιλαμβάνει. Νέους ανθρώπους που βλέπουν να χαρίζονται εκατομμύρια σε ντιβέλοπερς και επιχειρηματίες που ευνοούνται από κρατικές και κομματικές «φιλίες». Ήταν πολλά τα χρήματα που δόθηκαν στο πρώτο κύμα της πανδημίας σε δικηγορικά και λογιστικά γραφεία, σε κόμματα και συντεχνίες και όλα αυτά τα νέα παιδιά το ξέρουν.
Αυτοί οι νέοι άνθρωποι, λοιπόν, δεν έχουν να χάσουν απολύτως τίποτα. Με τέτοιες εκδηλώσεις πιστεύουν ότι τιμωρούν το σύστημα αφού δεν υπάρχουν εναλλακτικές. Δυστυχώς, ξέρουν ότι το ίδιο πολιτικό σύστημα απλά θα αναπαράγεται.
Πολύ επικίνδυνο βέβαια για το κοινό καλό, για τη δημόσια υγεία αυτό το ξέσπασμα της απελπισίας. Θα μπορούσε να είχε προληφθεί; Θεωρώ πως ναι. Με λήψη αποφάσεων που να λαμβάνει υπόψη και να κατανοεί την κραυγή απελπισίας και αυτών των συνανθρώπων μας. Με μια επιστημονικά τεκμηριωμένη επικοινωνιακή πολιτική. Με σοβαρή προσπάθεια που να κινητοποιεί τον λαό συλλογικά για αντιμετώπιση της πανδημίας και όχι με μέτρα που δεν εξηγούνται, δεν πείθουν και εκπέμπουν εικόνα ερασιτεχνισμού.
Χρειάζεται μια σοβαρή αντιμετώπιση της κρίσης, με επιστημονική ομάδα και κρατικούς μηχανισμούς που να καλύπτουν σοβαρά το πρόβλημα, που να είναι αξιόπιστοι και να μην οδηγούνται σε αντιφάσεις κάθε δεκαπέντε μέρες. Με τον τρόπο που παίρνονται και ανακοινώνονται οι αποφάσεις, δίνεται η αίσθηση του «αποφασίζομεν και διατάσσομεν». Η δε επίταξη του στρατού για να επιβάλει την τάξη, δημιουργεί μια εικόνα κράτους αυταρχικού με δικτατορικές προθέσεις.
Απέναντι στα κλισέ του αόρατου εχθρού, χρειάζεται σοβαρή επικοινωνιακή διαχείριση της κρίσης με σωστή ενημέρωση και επεξήγηση, με φρέσκα μηνύματα και, βεβαίως, με συγκεκριμένες προτάσεις που να δίνουν ελπίδα για το αύριο.
Οι παραινέσεις και τα σχόλια των πολιτικών φέρνουν τα ακριβώς αντίθετα αποτελέσματα. Αυτοί που συντηρούν το σημερινό πολιτικό σύστημα, το οποίο σπρώχνει τους νέους στο περιθώριο, είναι οι τελευταίοι που μπορούν να δίνουν συμβουλές.
Αλήθεια, εδώ και μήνες δόθηκαν εκατομμύρια από το Υπουργείο Εργασίας. Πόσα χρήματα κατευθύνθηκαν προς τις ομάδες νέων, πόσο κτυπήθηκε η ανεργία μέσα σε αυτά τα στρώματα, πως χρησιμοποιήθηκε το Ταμείο Ανθεκτικότητας για νέες θέσεις εργασίας; Η απάντηση στα ερωτήματα αυτά είναι δυστυχώς απογοητευτική.
Καμία μάχη, σε καμιά κοινωνία δεν κερδήθηκε ποτέ και πουθενά ενάντια σε ομάδες ανθρώπων που δεν έχουν απολύτως τίποτα να χάσουν. Η διαχείριση της πανδημίας, μίας τόσο εξωπραγματικής για όλους μας πραγματικότητας, θέλει μεν αυστηρά μέτρα αλλά συλλογική και ανθρωποκεντρική προσέγγιση.
Ας εκμεταλλευτούμε την κρίση για να πάρουμε σημαντικά μαθήματα, για να γίνουμε καλύτεροι. Ας φτιάξουμε ένα κράτος και μια κοινωνία που δεν θα ευνοεί τους ευνοούμενους αλλά θα τους περικλείει όλους, θα δίνει ευκαιρίες σε όλους και θα επενδύει στους νέους και στο αύριο.
*Ο καθηγητής Κωνσταντίνος Χριστοφίδης είναι τέως πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου και Γενικός Συντονιστής του κοινωνικο-πολιτικού κινήματος «Νέο Κύμα – Η Άλλη Κύπρος».
