Της Ξένιας Οικονομίδου

Οι κίνδυνοι για την υγεία και το περιβάλλον από τη συσσώρευση μονάδων βαριάς βιομηχανίας στην ευρύτερη περιοχή Βασιλικού είναι τεράστιοι. Οι έντονες διαμαρτυρίες των κατοίκων είναι εύλογες και στηριγμένες σε επιστημονικές μελέτες. Δυστυχώς, οι ανησυχίες τους δεν εισακούστηκαν και οδηγηθήκαμε σε ακόμη ένα ατύχημα στην πυρκαγιά που ξέσπασε σε σωρούς ελαστικών το Σάββατο 11 Ιουνίου, εκεί όπου βρίσκεται το λατομείο της Τσιμεντοποιίας Βασιλικού.

Οι κάτοικοι των εννέα κοινοτήτων που γειτνιάζουν με την περιοχή του Βασιλικού βλέπουν τις μονάδες βαριάς βιομηχανίας στην περιοχή τους να αυξάνονται με όλους τους κινδύνους που συνεπάγονται για τις ζωές, τις περιουσίες και το περιβάλλον.

Στην ευρύτερη περιοχή του Βασιλικού έχουν συσσωρευτεί αρκετές μονάδες βαριάς βιομηχανίας, όπως το τσιμεντοποιείο και λατομείο Τσιμεντοποιίας Βασιλικού, χημικές βιομηχανίες, βιομηχανία ασφάλτου, αποθήκες αποβλήτων, ηλεκτροπαραγωγικός σταθμός ΑΗΚ, εταιρείες επεξεργασίας ελαστικών, εγκαταστάσεις αποθήκευσης πετρελαιοειδών και η Ναυτική Βάση, στην οποία είχαν αποθηκεύσει  πυρίτιδα με τη γνωστή τραγική κατάληξη.

Έχουν δοθεί σε εταιρείες και βιομηχανίες και νέες άδειες να δραστηριοποιηθούν στην περιοχή. Κάποιες από αυτές βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη: εγκαταστάσεις υγροποίησης φυσικού αερίου, ιδιωτικοί ηλεκτροπαραγωγικοί σταθμοί με συμβατικά καύσιμα και νέος τερματικός σταθμός αποθήκευσης στρατηγικών αποθεμάτων. Πιθανότατα να δόθηκαν ήδη  ή να δοθούν και σε άλλες. 

Οι αντιδράσεις και οι ανησυχίες των κοινοτήτων είναι αναμενόμενες και απόλυτα δικαιολογημένες. Η περιοχή του Βασιλικού μοιάζει με ωρολογιακή βόμβα, η οποία μπορεί να εκραγεί με ανεπανόρθωτες ζημιές. Τα προστατευτικά μέτρα που λαμβάνονται δεν επαρκούν, οι αρχές ολιγωρούν και γενικά παρουσιάζεται έλλειψη άμεσης δράσης και συντονισμού, παρά τις προειδοποιήσεις των κοινοτήτων, της κοινωνίας των πολιτών κ.ά.

Υπάρχουν και θετικά στη συγκέντρωση μονάδων βαριάς βιομηχανίας αλλά σε χώρες που τις διέπει σωστή οργάνωση, δομές, υποδομές και καλά καταρτισμένο επιχειρησιακό δυναμικό σε θέματα πρόληψης και άμεσης δράσης. 

Σε μία χώρα όπως είναι η Κύπρος, όπου αρκετά πράγματα λειτουργούν στον αυτόματο, το να συνυπάρχουν βαριές και συνάμα επικίνδυνες βιομηχανίες, χωρίς να γίνονται αυστηροί και συστηματικοί έλεγχοι, είναι υπερβολικά επικίνδυνο.

Αιτήματα και προτάσεις:

• Ζητούμε να δημιουργηθούν και να εφαρμοστούν νέα σύγχρονα μέτρα ασφαλείας, τα οποία θα υποδείξουν εμπειρογνώμονες για τις υφιστάμενες και νέες βιομηχανίες.
• Ζητούμε να εκσυγχρονιστούν και να επεκταθούν οι σταθμοί μέτρησης ρύπων, έτσι ώστε να έχουν τη δυνατότητα ανίχνευσης και πιο σύγχρονων ρυπογόνων σωματιδίων.
• Ζητούμε να γίνει ενδελεχής έλεγχος και αξιολόγηση των υφιστάμενων βιομηχανιών που δραστηριοποιούνται στην περιοχή, για να διαφανεί εάν πληρούν και εφαρμόζουν όλα τα απαραίτητα προστατευτικά μέτρα
• Όσες βιομηχανίες δεν πληρούν τα κριτήρια αυτά, εάν δεν συμμορφωθούν, ζητούμε να ανακληθούν οι άδειες λειτουργίας τους
• Άδειες πρέπει να δίνονται μόνο σε όσες εταιρίες και βιομηχανίες πληρούν όλα τα κριτήρια.
• Χρειάζεται να επιβάλλονται βαριά πρόστιμα μέχρι και φυλάκιση σε ιδιοκτήτες των οποίων οι εταιρείες- βιομηχανίες δεν πληρούν τα μέτρα προστασίας και θέτουν σε κίνδυνο ζωές, περιουσίες και περιβάλλον. Τα χρήματα από τα πρόστιμα αυτά να μπαίνουν σε ειδικό ταμείο και να χρησιμοποιούνται για πραγματικά αναπτυξιακά έργα που να ευνοούν τις κοινότητες.
• Πριν δοθεί καινούρια άδεια, ο αιτών θα πρέπει να καταθέσει τραπεζική εγγύηση ύψους €100.000 και άνω, ανάλογα με τη βιομηχανία, στην αρμόδια αρχή. Σε περίπτωση που εταιρεία/βιομηχανία προκαλέσει ατύχημα/ δυστύχημα, τα χρήματα αυτά πρέπει να δίνονται για αποζημίωση στους κατοίκους της περιοχής και στους επηρεαζόμενους που διαμένουν εκτός περιοχής αλλά και για τα απαραίτητα έργα προστασίας του περιβάλλοντος.
• Απαραίτητη είναι η επαρκής στελέχωση και η λειτουργία του Πυροσβεστικού Σταθμού που βρίσκεται στην περιοχή.
• Αναγκαία είναι η διεξαγωγή έρευνας για τις επιπτώσεις που ενδεχομένως έχουν στην υγεία των πολιτών οι τοξικές αναθυμιάσεις.

Η κατάσταση στην περιοχή του Βασιλικού πέρα από τις εννέα κοινότητες επηρεάζει και ολόκληρη την Κύπρο με πολλαπλούς τρόπους: υγεία, περιβάλλον, οικονομία κλπ. Και ως τέτοια πρέπει να αναδειχθεί. Δεν πρέπει να αφήνονται μόνοι τους οι κάτοικοι της περιοχής να διεκδικούν τα αυτονόητα. Το Βασιλικό είναι μέρος της πατρίδας μας και άρα μας αφορά όλους!

Κοντολογίς, η αδράνεια και η ανοχή είναι επικίνδυνες. Χρειάζεται να καταστεί σαφές ότι οι αδειούχες εταιρείες/βιομηχανίες υποχρεούνται να συμμορφώνονται με τις πρόνοιες των σχετικών Νόμων και Κανονισμών. Η διενέργεια, επίσης, έγκυρων και εμπεριστατωμένων επιθεωρήσεων στις εγκαταστάσεις και στις εργασίες τους, προκειμένου να διασφαλίζεται η συμμόρφωση με τις διατάξεις των σχετικών Νόμων και Κανονισμών, είναι απολύτως αναγκαία. Οι αρμόδιοι φορείς πρέπει επιτέλους να αναλάβουν τις βαρύτατες ευθύνες τους για την αποφυγή νέων δυσάρεστων εξελίξεων.