Της Ξένιας Οικονομίδου*
Η διαφθορά, η διαπλοκή και η ατιμωρησία είναι δυστυχώς πολύ συνηθισμένες πρακτικές στη χώρα μας. Τα σκάνδαλα από την ημέρα ίδρυσης της Κυπριακής Δημοκρατίας είναι πάρα πολλά. Άλλα γνωστά και άλλα λιγότερο γνωστά, κάποια μεγαλύτερα και κάποια μικρότερα.
Κάποιος θα μπορούσε να σκεφτεί ότι τα σκάνδαλα εδράζονται στη νοοτροπία μας, μια νοοτροπία που επικροτεί την αναξιοκρατία, τον νεποτισμό, τη ρουσφετολογία, το μέσον, το λάδωμα, με σκοπό την εξασφάλιση ατομικού οφέλους, συνήθως οικονομικού. Άλλος θα έλεγε ότι για αυτό ευθύνεται η πολυετής Τουρκοκρατία, η οποία μας κληροδότησε τις πρακτικές του «μπαξίς». Ό,τι και να ευθύνεται δεν μπορούμε να αποσείσουμε τις ευθύνες από εμάς, τους σύγχρονους Κύπριους που ανεχόμαστε τα σκάνδαλα ή και που παίρνουμε μέρος σε μερικά από αυτά.
Όλα, όμως, τα σκάνδαλα είναι εξίσου σοβαρά και βλαβερά για τον λαό και τη χώρα και όλοι όσοι εμπλέκονται σ’ αυτά πρέπει να τιμωρούνται με αυστηρότατες ποινές, οι οποίες να λειτουργούν αποτρεπτικά για άλλους επίδοξους εγκληματίες.
Το πρόσφατο σκάνδαλο με την κατάχρηση του Κυπριακού Επενδυτικού Προγράμματος έχει πάρει τεράστιες διαστάσεις, κλόνισε την κυπριακή κοινωνία και επέφερε τεράστιες ζημίες σε πολλαπλά επίπεδα.
Το σκάνδαλο με τα «χρυσά διαβατήρια» έχει επιφέρει και μεγάλη ζημιά στην αξιοπιστία της χώρας μας, με όλο τον προφανή αντίκτυπο στην ήδη κλονισμένη οικονομία μας, αλλά και πολύ μεγάλο αρνητικό αντίκτυπο για την επίλυση του πολιτικού μας ζητήματος, καθώς χάσαμε την εμπιστοσύνη των ευρωπαίων εταίρων μας.
Έχει επιφέρει μεγάλη ζημιά και στον καθένα από εμάς ξεχωριστά, αφού δεν είμαστε κάτι αποκομμένο ή μεμονωμένο. Είμαστε όλοι Κύπριοι, ζούμε στην Κύπρο και οι πολιτικοί μας είναι οι εκπρόσωποι μας, τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό. Είναι η φωνή μας, ο καθρέφτης της κοινωνίας μας. Στο κάτω κάτω εμείς τους ψηφίζουμε, δίνοντας στα ίδια πρόσωπα διάφορους ρόλους και εξουσίες. Τα ίδια άτομα μας κυβερνούν από διαφορετικές θέσεις και χαραμίζουν το παρόν και το μέλλον μας. Ξεκινούν από τα δώματα των κομμάτων και μεταπηδούν στην δημόσια υπηρεσία, κάποιοι έχουν μεγαλύτερες βλέψεις και ισχύ και διορίζονται υπουργοί, κάποιοι εκλέγονται βουλευτές, πάντοτε με τη στήριξη των κομμάτων. Τα ίδια άτομα συνεχίζουν την καριέρα τους από άλλη καρέκλα, καθώς διορίζονται σε κάποια «διερευνητική» επιτροπή, και πάει λέγοντας. Λες και στον τόπο μας δεν υπάρχουν άλλοι που να είναι άξιοι, ικανοί και αδιάφθοροι για να αξιοποιηθούν.
Το μόνο θετικό στην όλη υπόθεση είναι ότι ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας επιτέλους αφυπνίστηκε και εκφράζει την απαξίωσή του στους κυβερνώντες, στους πολιτικούς και στα κόμματα, τα οποία συντηρούν το συγκεκριμένο σύστημα. Η απαξίωση όμως πρέπει να μετουσιωθεί σε ουσιαστικές πράξεις, σε συνεχείς αξιώσεις και ενεργή δράση για ριζικές αλλαγές. Ίσως κάποιος σκεφτεί ότι η αποχή από τις προσεχείς βουλευτικές εκλογές, εάν δε δοθεί στη δημοσιότητα η λίστα Γιωρκάτζη και δεν τιμωρηθούν οι ένοχοι, εάν δεν παραιτηθούν και δεν τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι που συμμετείχαν στο σκάνδαλο με τα «χρυσά διαβατήρια», θα ήταν μια κάποια λύση. Δυστυχώς όμως δε διαθέτουμε τόσο ευαίσθητους και συνειδητοποιημένους πολιτικούς, ώστε να καταλάβουν την πραγματική σημασία της αποχής από τις εκλογές.
Επίσης οι πολίτες πρέπει να απαιτήσουν και να καταφέρουν στις εκλογές να στηριχθούν ακέραια και ανεξάρτητα άτομα. Και για να το πάμε και ένα βήμα παραπέρα να απαιτήσουν να εφαρμοστεί η οριζόντια ψηφοφορία, η οποία θα εξαλείψει ως ένα βαθμό το τέρας της κομματοκρατίας.
Γιατί αν μείνουμε στην απαξίωση και έπειτα στην αδιαφορία, τότε είμαστε συνένοχοι και άξιοι αυτού που μας συμβαίνει. Πρέπει να απαιτήσουμε να στηριχθούν οι ανεξάρτητοι θεσμοί, να εμπλουτιστούν και να δημιουργηθούν περισσότεροι, με αξιοκρατικές διαφανείς διαδικασίες και όχι με μεταθέσεις από την μία καρέκλα στην άλλη.
Η κοινωνία χρειάζεται να διεκδικήσει αλλαγές ώστε να μεταφερθούν αρκετές εξουσίες από τα κόμματα και την κυβέρνηση σε ανεξάρτητους θεσμούς, οι οποίοι θα λειτουργούν ως αντίβαρα στην κομματική αυθαιρεσία.
Παραθέτω παρακάτω κάποιες προτάσεις:
Η Ελεγκτική Υπηρεσία πρέπει να έχει πρόσβαση στους φακέλους των σκανδάλων και ο Γενικός Ελεγκτής να υποστηριχθεί στο έργο του
Η Ελεγκτική Υπηρεσία πρέπει να έχει πρόσβαση στους φακέλους των σκανδάλων, καθώς υπάρχει αυξημένη υποχρέωση διερεύνησης για όλα τα ζωτικής σημασίας ζητήματα, από έναν καθαρά ανεξάρτητο θεσμό. Ο θεσμός του Γενικού ελεγκτή είναι απαραίτητος και πρέπει να ενισχυθεί με περισσότερες αρμοδιότητες και εξουσίες. Η Ελεγκτική Υπηρεσία έχει καθήκον και υποχρέωση να διερευνήσει, και να ελέγξει ένα προς ένα τα τεκμήρια, για τα σκάνδαλα που είδαν το φως της δημοσιότητας και δεν έχουν ακόμη διερευνηθεί.
Όσον αφορά το σκάνδαλο με τα «χρυσά διαβατήρια» χρειάζεται να αλλαχτούν οι όροι εντολής της Διερευνητικής Επιτροπής καθώς και τα άτομα που την απαρτίζουν
Η Διερευνητική Επιτροπή μπορεί μεν να κάνει κάποια έρευνα, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος πολιτικών παρεμβάσεων, καθώς υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα και υποψίες διαφθοράς σε πολλά επίπεδα.
Εκτός από το ποιόν του κάθε επενδυτή (ποινικό μητρώο) επιβάλλεται να ελεγχθούν τα ποσά που επενδύθηκαν, ποιοι ήταν οι μεσάζοντες, τι προμήθεια πήραν, ποιοι κυβερνητικοί διοικητικοί λειτουργοί τα διεκπεραίωσαν, ποιοι τα ενέκριναν κλπ.
Είναι απαραίτητο να ψηφίσει η βουλή επιπλέον κανονισμούς διασφάλισης της δημοκρατίας
Η Βουλή χρειάζεται να ψηφίσει κατεπειγόντως επιπλέον κανονισμούς που να καθορίζουν πώς και από ποιους θα γίνεται η παρακολούθηση των στοιχείων των ατόμων που έχουν εμπλακεί σε υποθέσεις διαφθοράς.
Επιβάλλεται η αύξηση των ποινών στους ενόχους
Η ατιμωρησία πρέπει επιτέλους να σταματήσει. Οι δικαιολογίες είναι πλέον αστήριχτες και αστείες. Με απλές τροποποιήσεις και με θέληση θα ψηφιστούν καινούριοι κανονισμοί και ποινές στους παραβάτες και εγκληματίες. Τα πλεονεκτήματα των αυστηρών ποινών είναι πολλαπλά και συνήθως αποδίδουν.
Τα παραπάνω μέτρα μπορούν να αποδώσουν μόνο εάν υπάρξει ουσιαστική απόφαση και συνεργασία μεταξύ της Πολιτείας, των κομμάτων και της κοινωνίας. Η αρχή πρέπει να γίνει από την κοινωνία, η οποία με σταθερή και δυναμική απαίτηση για αντιμετώπιση και άμβλυνση της κομματοκρατίας, η οποία έμμεσα κυβερνά την Πολιτεία, θα αναγκάσει το σύστημα να προβεί σε ριζικές μεταρρυθμίσεις και αλλαγές.
*Η Ξένια Οικονομίδου είναι Συντονίστρια Επικοινωνίας στο “Νέο Κύμα – Η Άλλη Κύπρος”.
