Της Ξένιας Οικονομίδου*
Ο νέος Πρόεδρος της Βουλής, Αδάμος Αδάμου, θα πρέπει να κινηθεί με γρήγορο και διαφανή τρόπο για το θέμα των μη εξυπηρετούμενων δανείων (ΜΕΔ) από Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα (ΠΕΠ), ώστε να «καθαρίσει» το όνομα της Βουλής, να τιμωρηθούν οι παραβάτες και να αποπληρωθούν δάνεια και τόκοι. Ο Πρόεδρος της Βουλής πρέπει να δώσει ρητές οδηγίες, για να εξεταστούν όλα τα δάνεια, που διαχρονικά πήραν Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα είτε αυτά ήταν μη-εξυπηρετούμενα είτε εξυπηρετούμενα, και να διαλευκανθεί με ποιους όρους τούς δόθηκαν.
Έτσι και αλλιώς με βάση τη νομοθεσία οι ΠΕΠ πρέπει να υποβάλλουν περιοδική δήλωση των Περιουσιακών τους Στοιχείων, η οποία πρέπει να περιλαμβάνει και τα δάνειά τους.
Η κατάχρηση εξουσίας δεν σχετίζεται απαραίτητα μόνο με τα μη-εξυπηρετούμενα αλλά και με εξυπηρετούμενα δάνεια, τα οποία έγιναν με προνομιακούς όρους.
Επίσης είναι αναγκαίο να λάβουμε υπόψη μας ότι οι ΠΕΠ μπορεί να έχουν δάνεια όχι μόνο στο όνομά τους (σαν φυσικά πρόσωπα) αλλά και μέσω εταιρειών στις οποίες είναι μέτοχοι. Οι εταιρείες αυτές μπορεί να έχουν εξασφαλίσει δάνεια με προνομιακούς όρους. Πολλά Πολιτικά Εκτεθειμένα Πρόσωπα μπορεί να κρύβουν τα δάνεια αυτά πίσω από εταιρείες ή πίσω από πρώτου βαθμού συγγενείς. Επιβάλλεται να γίνει ενδελεχής έλεγχος.
Επομένως ο ορισμός δανείων ΠΕΠ πρέπει να διευρυνθεί και να συμπεριλάβει τα δάνεια ΠΕΠ των φυσικών προσώπων, των πρώτου βαθμού συγγενών και των εταιρειών, στις οποίες είναι οι ίδιοι ή οι πρώτου βαθμού συγγενείς τους μέτοχοι. Επιπροσθέτως θα ήταν ακόμη καλύτερο να συμπεριληφθούν και δάνεια στα οποία ήταν εγγυητές αυτοί ή οι εταιρείες τους και συνεπώς θα μπορούσαν να κάνουν κατάχρηση εξουσίας υπέρ κάποιου τρίτου.
Στη συνέχεια ο Πρόεδρος της Βουλής, για λόγους δημοσίου συμφέροντος, θα πρέπει να ζητήσει από την Κεντρική Τράπεζα τα παρακάτω διευκρινιστικά στοιχεία:
Αρχικοί Όροι Δανείου
– Όνομα Δανειολήπτη (Φυσικό πρόσωπο ή εταιρεία με βάση τον παραπάνω ορισμό)
– Ημερομηνία Έναρξης Δανείου
– Προβλεπόμενη Διάρκεια Δανείου και ημερομηνία προβλεπόμενης λήξης δανείου
– Ποσό αρχικού Δανείου
– Όροι επιτοκίου (π.χ. βασικό επιτόκιο +3%)
– Εξασφάλιση Δανείου
Χρονική Εξέλιξη Δανείου
– Περίοδος κανονικής Εξυπηρέτησης ή/και μη εξυπηρέτησης του δανείου και τα αντίστοιχα υπόλοιπα του δανείου ανά χρονιά
– Αναδιάρθρωση του δανείου και όροι της (μείωση επιτοκίου, διαγραφή μέρους του δανείου, αλλαγή εξασφάλισης κλπ.)
– Όλες οι αλλαγές στους όρους του δανείου που έγιναν από την ημερομηνία έναρξης του δανείου.
Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να δοθούν στην Κεντρική Τράπεζα από τα τραπεζικά ιδρύματα που έχουν παραχωρήσει τέτοιου είδους δάνεια σε μία χρονική περίοδο που ξεκινά από το 1970 μέχρι και σήμερα. Μια περίοδο που καλύπτει όλες τις κυβερνήσεις, ώστε να μην μπορεί ο οποιοσδήποτε να ισχυριστεί ότι υπάρχει μεροληψία υπέρ κάποιου κόμματος – κυβέρνησης.
Οι τράπεζες μέσω των συστημάτων και των αρχείων τους έχουν όλες τις πληροφορίες και πολύ εύκολα θα συλλέξουν όλα τα στοιχεία, εάν αφιερωθεί ο κατάλληλος χρόνος και το προσωπικό. Μία περίοδος τριών μέχρι έξι μηνών είναι υπεραρκετή.
Στη συνέχεια η Κεντρική τράπεζα μπορεί να οργανώσει όλα τα στοιχεία με διαφανή και ορθολογικό τρόπο και να τα παραδώσει στη Βουλή.
Η Βουλή θα πρέπει να δεσμευτεί εξαρχής δημόσια (πριν να ξεκινήσει η συλλογή των στοιχείων από την Κεντρική Τράπεζα) ότι θα δημοσιοποιήσει τα στοιχεία ακριβώς όπως θα της τα παραδώσει η Κεντρική Τράπεζα, χωρίς καμία αλλαγή.
Διαβατήρια
Ο Γενικός Ελεγκτής θα πρέπει να ελέγξει ένα προς ένα τα διαβατήρια που δόθηκαν από την αρχή του προγράμματος πολιτογραφήσεων.
Η Διερευνητική Επιτροπή μπορεί μεν να κάνει κάποια έρευνα, αλλά υπάρχει ο κίνδυνος πολιτικών παρεμβάσεων, καθώς υπάρχουν αντικρουόμενα συμφέροντα και υποψίες διαφθοράς σε πολλά επίπεδα.
Εκτός από το ποιόν του κάθε επενδυτή (ποινικό μητρώο) επιβάλλεται να ελεγχθούν τα ποσά που επενδύθηκαν, ποιοι ήταν οι μεσάζοντες, τι προμήθεια πήραν, ποιοι κυβερνητικοί διοικητικοί λειτουργοί τα διεκπεραίωσαν, ποιοι τα ενέκριναν κλπ.
Επίσης, κατεπειγόντως η Βουλή χρειάζεται να ψηφίσει επιπλέον κανονισμούς που να καθορίζουν πώς και από ποιους θα γίνεται η παρακολούθηση των στοιχείων των ατόμων που πήραν διαβατήριο, όπως: ποινικό μητρώο, κατά πόσο διατηρούν στην κατοχή τους το ακίνητο που αγόρασαν ή αν το πούλησαν μετά από λίγο καιρό κλπ.
Όσον αφορά το πνεύμα του προγράμματος των διαβατηρίων, οφείλουμε να παραδεχτούμε ότι ήταν λάθος από την αρχή. Το ποσό της επένδυσης θα έπρεπε να δίνεται κατευθείαν στο αναπτυξιακό ταμείο της κυβέρνησης, ούτως ώστε να μην υπάρχει καμία προνομιακή μεταχείριση οποιουδήποτε τομέα. Επίσης το ποσό επένδυσης θα έπρεπε να είναι μεγαλύτερο, τουλάχιστον 10 με 20 εκατομμύρια, για να μην βγαίνει προς τα έξω το μήνυμα ότι είναι “διαβατήρια ευκαιρίας”.
Αν υπάρχει πραγματική θέληση, για να «καθαρίσει» το όνομα της Κύπρου, είναι απαραίτητο μετά τις έρευνες να αφαιρεθούν όλα τα διαβατήρια για τα οποία υπάρχει έστω και η ελάχιστη υπόνοια για διαφθορά ή/και εξαπάτηση. Αν γίνει αυτό, όσο παράξενο και αν ακούγεται, τότε ίσως ακόμη και το 70% των διαβατηρίων που έχουν δοθεί θα πρέπει να αφαιρεθούν. Χρειάζεται επίσης να διερευνηθεί πώς «αξιοποίησαν» οι δικαιούχοι τα Κυπριακά – Ευρωπαϊκά διαβατήρια για τις επιχειρήσεις τους, πριν τους αποδοθούν πιθανώς όσα είχαν πληρώσει.
Απ΄ ό,τι φαίνεται θα μας προλάβει η Ευρωπαϊκής Ένωσης και ίσως να απαγορεύσει τη διακίνηση των συγκεκριμένων προσώπων εντός ΕΕ, γιατί, αν πραγματικά θέλαμε να έχουμε αξιόπιστο όνομα, θα το κάναμε ήδη από μόνοι μας.
*Η Ξένια Οικονομίδου είναι Συντονίστρια Επικοινωνίας στο “Νέο Κύμα – Η Άλλη Κύπρος”