Για την Κύπρο του αύριο – για την Κύπρο που πραγματικά μας αξίζει. Το οικονομικό όραμα του «Νέο Κύμα – Άλλη Κύπρος»

Η ΑΝΘΡΩΠΟΤΗΤΑ ΣΕ ΚΡΙΣΙΜΟ ΣΤΑΥΡΟΔΡΟΜΙ

Ο κόσμος αλλάζει με ιλιγγιώδεις ρυθμούς. Η παγκοσμιοποίηση τις τελευταίες δεκαετίες οδήγησε σε αλματώδη πρόοδο στον τομέα της τεχνολογίας και της ανάπτυξης νέων προϊόντων και υπηρεσιών, έφερε ασύλληπτες αλλαγές στην παραγωγική διαδικασία και τις καταναλωτικές συνήθειες και, τέλος, προκάλεσε τεράστια αύξηση του παγκόσμιου πλούτου. Παράλληλα, όμως, οδήγησε σε επιτάχυνση της κλιματικής αλλαγής, που μακροπρόθεσμα απειλεί την ίδια την ύπαρξη της ανθρωπότητας. Ταυτόχρονα, ενέτεινε τις κοινωνικές ανισότητες, κυρίως εντός των αναπτυγμένων οικονομικά χωρών, εξέλιξη που επηρέασε τα πλατιά κοινωνικά στρώματα και τροφοδότησε τον λαϊκισμό.

Η πρόσφατη πανδημία, που εξακολουθεί να αποτελεί υπαρκτή υγειονομική απειλή σε παγκόσμιο επίπεδο, κατέστησε αναγκαία τη δημιουργία προληπτικών μηχανισμών έγκαιρης αντιμετώπισης υγειονομικών και άλλων κρίσεων.

Ο πόλεμος στην Ουκρανία οδηγεί σε ευρύτερες γεωπολιτικές ανακατατάξεις και αστάθεια. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, η Ε.Ε. καλείται να προχωρήσει με τολμηρά βήματα σε περαιτέρω εμβάθυνση και ενοποίηση, για να μπορέσει να αναδειχθεί σε παράγοντα ειρήνης και προώθησης της διεθνούς οικονομικής και πολιτικής συνεργασίας.

Η Κύπρος καλείται, λοιπόν, με βάση τις δυνατότητές της, να συνδράμει αυτή την προσπάθεια αναβάθμισης του ρόλου της Ευρώπης.

ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ

Η Κύπρος του σήμερα παραμένει αιχμάλωτη ενός αναχρονιστικού και μη βιώσιμου οικονομικού μοντέλου και κινδυνεύει να μετατραπεί σε ουραγό των εξελίξεων. Η ανάπτυξη στηρίζεται στον παραδοσιακό τουρισμό, που δεν παρουσιάζει ευοίωνες μελλοντικές προοπτικές, στην ευκαιριακή και πρόσκαιρη αξιοποίηση φορολογικού πλεονεκτήματος στον διεθνή επιχειρηματικό τομέα, καθώς και στην υπέρμετρη ανάπτυξη του κατασκευαστικού τομέα (ανέγερση πολυώροφων κτιρίων κ.λπ.), που επιβαρύνει το περιβάλλον και έχει οδηγήσει σε πρωτοφανή δυσφήμηση της Κύπρου διεθνώς.

Η χώρα μας παραμένει ουραγός στην Ε.Ε. στον νευραλγικό τομέα της τεχνολογίας, παρά το συγκριτικά υψηλό μορφωτικό επίπεδο του πληθυσμού της. Παραμένει ουραγός στην προώθηση της πράσινης οικονομίας, παρά τις ευνοϊκές καιρικές συνθήκες και την ηλιοφάνεια. Σημαντικό μέρος της νεολαίας της δεν βλέπει μελλοντικές προοπτικές και αναζητεί την τύχη της στο εξωτερικό.

Με τις συνταγές του χτες είναι βέβαιο ότι δεν θα μπορέσουμε να οικοδομήσουμε την κοινωνία του αύριο. Χρειάζεται να τολμήσουμε και να κάνουμε μια νέα αρχή, αναδιαμορφώνοντας ριζικά τη στρατηγική μας προσέγγιση.

Το «Νέο Κύμα» προκρίνει μια στρατηγική που θα στηρίζεται σε τομείς με προοπτικές, όπως οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (ΑΠΕ), η ανάπτυξη στον τομέα των τηλεπικοινωνιών, οι εφαρμογές καινοτόμων λογισμικών συστημάτων, η αξιοποίηση της ψηφιοποίησης και η εμβάθυνση της τριτοβάθμιας υγείας και της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην έρευνα και την καινοτομία.

Ιδιαίτερης προσοχής χρήζει ο τομέας της γεωργίας, στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου ανάπτυξης της υπαίθρου και ενθάρρυνσης βιολογικών καλλιεργειών, με στόχο, μεταξύ άλλων, τη μείωση της εξάρτησης της Κύπρου από εισαγόμενα τρόφιμα. Τα προβλήματα που βιώνουμε σήμερα στην εφοδιαστική αλυσίδα υπογραμμίζουν τη σημασία μιας τέτοιας πολιτικής.

Σημαντικό στοιχείο επίσης είναι η ενίσχυση της προσέλκυσης ξένων εταιρειών και επιστημόνων για αναβαθμισμένη παρουσία και ουσιαστική δραστηριοποίηση σε τομείς αιχμής, αξιοποιώντας τα πλεονεκτήματα που προσφέρει η χώρα μας. Τα φορολογικά κίνητρα που εξήγγειλε πρόσφατα η κυβέρνηση αποτελούν μεν βήματα προς τη σωστή κατεύθυνση, ωστόσο απαιτείται μια ολιστική προσέγγιση στο πλαίσιο ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού ο οποίος θα καλύπτει συνολικά ό,τι απασχολεί τις ξένες επιχειρήσεις και τους επιχειρηματίες που επιθυμούν να εγκατασταθούν και να δραστηριοποιηθούν στην Κύπρο. Τέτοια θέματα περιλαμβάνουν την ταχεία διεκπεραίωση των αιτήσεων για επιχειρηματική δραστηριοποίηση, τη διευκόλυνση στην εξεύρεση γραφειακών χώρων, την πρόσβαση σε τραπεζικές διευκολύνσεις, την εργοδότηση προσωπικού, θέματα εκπαίδευσης παιδιών, στέγαση κ.ά. Σε ό,τι αφορά, για παράδειγμα, το ζήτημα της στέγασης και της εξεύρεσης γραφειακών χώρων, προσφέρεται η αξιοποίηση πολλών άδειων κτιρίων που υπάρχουν στην Κύπρο.

Το μέλλον της Κύπρου βρίσκεται στην περαιτέρω σύσφιγξη των σχέσεών της με την Ε.Ε. Η μεγάλη αγορά της Ε.Ε. είναι απαιτητική, αλλά προσφέρει σταθερότητα και δεν έχει αξιοποιηθεί στον επιθυμητό βαθμό μέχρι σήμερα.

Η υλοποίηση της στρατηγικής θα καταστεί δυνατή μόνο με σημαντικές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που απαιτούν την κινητοποίηση της ευρύτερης κοινωνίας και την ενεργό συμμετοχή του πολίτη. Το Νέο Κύμα, μαζί με άλλες δυνάμεις, φιλοδοξεί να διαδραματίσει ρόλο καταλύτη.

ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΑΓΟΡΑ

Τα τελευταία χρόνια η κυπριακή οικονομία υιοθέτησε το μοντέλο της ελεύθερης οικονομίας, με βάση το θεώρημα ότι η ελεύθερη αγορά λειτουργεί προς όφελος του κοινωνικού συνόλου. Αυτό είναι κατά κανόνα ορθό. Όμως εμπειρικά παρατηρούνται περιπτώσεις όπου η προσέγγιση αυτή παρερμηνεύεται και μετατρέπεται σε περιορισμό της ρύθμισης της οικονομίας με το βασικό επιχείρημα «να μην μπαίνουν εμπόδια στην οικονομία και την ανάπτυξη».

Στο πλαίσιο ενός τέτοιου οικονομικού μοντέλου, που στηρίζεται στα ατομικά συμφέροντα, υποβαθμίζεται η έννοια της αλληλεγγύης. Οι εμπειρίες των τελευταίων δεκαετιών ανέδειξαν τη σημασία της κοινωνικής συνοχής για τη διασφάλιση της βιώσιμης ανάπτυξης και της ευημερίας των πολιτών. Μεγάλα χάσματα σε εισοδήματα και πλούτο ενισχύουν ακραία πολιτικά κινήματα και λαϊκισμό. Η ύπαρξη κοινωνικού κράτους και η ενεργός στήριξη των ευάλωτων ομάδων αποτελούν βασικές λειτουργίες μιας σύγχρονης πολιτείας, πάντοτε με στοχευμένο τρόπο και επαρκή έλεγχο, ώστε να αποφεύγονται καταχρήσεις.

Αρκετοί οικονομολόγοι που ασχολούνται με το θέμα έχουν αναγνωρίσει ότι η ευημερία σε μια χώρα δεν πρέπει να προσμετράται αποκλειστικά με το κατά κεφαλήν ΑΕΠ, αλλά οφείλει να περιλαμβάνει πρόσθετους δείκτες που αφορούν το κοινωνικό υπόβαθρο, το περιβάλλον κ.ά. Τέτοιοι παράγοντες, καθοριστικοί για την ευημερία του κοινωνικού συνόλου, είναι η εμπιστοσύνη στην πολιτεία και τους θεσμούς της, η ύπαρξη κράτους δίκαιου κ.ο.κ.

Η λειτουργία της αγοράς επηρεάζεται, επιπλέον, από τη δράση οργανωμένων συνόλων και ομάδων πίεσης, που ασκούν την επιρροή τους ώστε να εξασφαλίζουν προνόμια τα οποία κατά κανόνα εξυπηρετούν τα δικά τους στενά συμφέροντα και όχι τα συμφέροντα του κοινωνικού συνόλου. Πολλές φορές οι αποφάσεις λαμβάνονται χωρίς ενδελεχή και επιστημονική ανάλυση, χωρίς μελέτη αντίκτυπου και χωρίς διαφάνεια, πίσω από κλειστές πόρτες.

Γι’ αυτό πρέπει, όπως είναι η πρακτική στις αναπτυγμένες χώρες, η οικονομία να δραστηριοποιείται με βάση σύγχρονα ρυθμιστικά πλαίσια – π.χ. κανονιστικές διατάξεις για απαγορευμένες ουσίες, ωράρια λειτουργίας/εργασίας, πολεοδομικές ζώνες, προστασία του περιβάλλοντος, προστασία του ανταγωνισμού κ.ο.κ. Με άλλα λόγια, κάθε ρυθμιστικό πλαίσιο πρέπει να στοχεύει στην εξισορρόπηση ιδιωτικού και δημόσιου συμφέροντος.

ΟΙ 5 ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ

• Αξιοποίηση της σύγχρονης τεχνολογίας προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
• Αξιοποίηση των επιχειρηματικών δυνατοτήτων για μια πράσινη οικονομία.
• Ανάπτυξη ενός νέου κοινωνικού οράματος που να αγκαλιάζει τους χαμηλά αμειβόμενους, τη νεολαία, τις γυναίκες, την τρίτη γενιά, τον απόδημο ελληνισμό και τους Τουρκοκύπριους συμπατριώτες μας.
• Διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και οικοδόμηση ενός σύγχρονου κράτους ικανού να οδηγήσει τη χώρα στο αύριο.
• Διοχέτευση χρηματοδοτικών πόρων για την υλοποίηση του στρατηγικού μας οράματος.

1. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ

• Προώθηση της αξιοποίησης της τεχνολογίας από το ίδιο το κράτος, το οποίο πρέπει να αλλάξει ριζικά και να καταστεί πρότυπο – π.χ. επεξεργασία και υλοποίηση ενός οράματος με πενταετή ορίζοντα, με πρωταρχικές επιδιώξεις (α) να καταστεί δυνατή η επικοινωνία των κρατικών υπηρεσιών με τις επιχειρήσεις και τον πολίτη, κυρίως μέσω του διαδικτύου, (β) να συνδεθούν ηλεκτρονικά οι κρατικές υπηρεσίες και να επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω ενός αναβαθμισμένου συστήματος αυτοματοποίησης γραφείου, (γ) να καταστεί δυνατή η απρόσκοπτη πρόσβαση των επιχειρήσεων και των πολιτών σε όλες τις κρατικές υπηρεσίες μέσω μιας διαδικτυακής πύλης και (δ) να μειωθεί στο ελάχιστο η χρήση χαρτιού στη Δημόσια Υπηρεσία.
• Δωρεάν διαδικτυακή κάλυψη όλης της Κύπρου, συμπεριλαμβανομένων και των απομακρυσμένων περιοχών.
• Προώθηση της καινοτομίας μέσω της προσέλκυσης διακεκριμένων εταιρειών (“champions”) σε τομείς αιχμής, βάσει ενός ολοκληρωμένου σχεδίου που θα περιλαμβάνει φορολογικά κίνητρα για τα πρώτα πέντε χρόνια λειτουργίας, επενδυτικά κίνητρα για μεταφορά εξοπλισμού, διευκολύνσεις στη μεταφορά προσωπικού για εργοδότηση στην Κύπρο, κίνητρα για εργοδότηση Κυπρίων και παραχώρηση κρατικής γης για ανέγερση εγκαταστάσεων. Για το σχέδιο απαιτείται να γίνει συστηματική εκστρατεία στο εξωτερικό, αξιοποιώντας το δίκτυο των πρεσβειών και των προξενείων μας, καθώς και τις οργανώσεις των απόδημων Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων.
• Παρόμοια κίνητρα να παραχωρηθούν βάσει κριτηρίων και για τη σύσταση νεοφυών επιχειρήσεων.
• Προώθηση ειδικού σχεδίου επιχορήγησης της συνεργασίας ακαδημαϊκών ιδρυμάτων και επιχειρήσεων για ανάπτυξη νέων προϊόντων/υπηρεσιών.
• Ενίσχυση του Ταμείου Κεφαλαίων (Equity Fund) που συστάθηκε πρόσφατα και τέθηκε υπό τη διαχείριση της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων. Αξιοποίηση για αυτόν τον σκοπό μέρους της αδρανούς ρευστότητας των τραπεζών και των ασφαλιστικών εταιρειών και της ρευστότητας των ταμείων που έχουν δραστηριοποιηθεί στην Κύπρο. Κατά προτεραιότητα διοχέτευση των πόρων σε επιλεγμένους τομείς με στρατηγική σημασία, όπως οι ΑΠΕ, οι τηλεπικοινωνίες, οι αερομεταφορές, ο ποιοτικός και βιώσιμος τουρισμός, η παιδεία, η υγεία, το περιβάλλον κ.ά.
• Δημιουργία ενός προτύπου κοινωνικής επιχείρησης το οποίο θα καλύπτει το δικαίωμα των εργοδοτουμένων τόσο στη συνεχή επιμόρφωσή τους όσο και στην ενεργό συμμετοχή τους στις στρατηγικές αποφάσεις της επιχείρησης. Θα καλύπτει επίσης την υποχρέωση επιδιόρθωσης και ανακύκλωσης των προσφερόμενων προϊόντων, αυξημένα επίπεδα διαφάνειας και διακυβέρνησης, κοινωνική προσφορά κ.λπ. Οι επιχειρήσεις που θα ικανοποιούν αυτό το πρότυπο θα αποκτούν ειδικό λογότυπο, ώστε να ενημερώνουν τους πελάτες τους και να τυγχάνουν προτίμησης σε πλειοδοτικούς διαγωνισμούς του ευρύτερου δημόσιου τομέα.
• Ανάπτυξη ειδικών προγραμμάτων συνεχούς επιμόρφωσης στις νέες τεχνολογίες και στην ανάπτυξη πολλαπλών δεξιοτήτων.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΕΣ ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗ ΜΕΤΑΒΑΣΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

• Δημιουργία περιφερειακών πάρκων παραγωγής ΑΠΕ στα οποία θα ενθαρρυνθούν με κίνητρα να συμμετάσχουν και να επενδύσουν τοπικές επιχειρήσεις και πολίτες, με αντάλλαγμα την ικανοποίηση των αναγκών τους σε ηλεκτρισμό.
• Απλοποίηση των διαδικασιών και αναβάθμιση των σχεδίων ενθάρρυνσης ΑΠΕ, ούτως ώστε να καλύπτουν περισσότερα νοικοκυριά και επιχειρήσεις.
• Αναβάθμιση του δικτύου παροχής ηλεκτρισμού, ούτως ώστε να μπορεί να δέχεται διοχέτευση σημαντικά αυξημένης ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές.
• Ταχεία επέκταση του δικτύου φόρτισης ηλεκτρικών αυτοκινήτων.
• Ενίσχυση των κινήτρων για αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου (π.χ. ειδικά κίνητρα για αγορά ηλεκτρικού αυτοκινήτου από ιδιοκτήτες ταξί), σταδιακή αντικατάσταση των λεωφορείων με οχήματα που χρησιμοποιούν ηλεκτρισμό, σταδιακή αντικατάσταση των οχημάτων που χρησιμοποιούνται στον δημόσιο τομέα με ηλεκτρικά αυτοκίνητα, περαιτέρω επιβάρυνση ρυπογόνων αυτοκινήτων κ.ο.κ.
• Αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας των δημόσιων μεταφορών – σύνδεση της αμοιβής των ιδιοκτητών με τη μεταβατική κίνηση, ως κίνητρο για βελτίωση της ποιότητας των υπηρεσιών που προσφέρουν στους πολίτες.
• Δημιουργία αυστηρών προτύπων για μηδενικές εκπομπές ρύπων, τα οποία θα είναι υποχρεωτικά για όλα τα νέα κτίρια.
• Εκπόνηση προγράμματος για σταδιακό μηδενισμό των εκπομπών ρύπων στα δημόσια κτίρια – διορισμός υπεύθυνου λειτουργού με εξειδικευμένες γνώσεις και επιμόρφωση στο θέμα σε κάθε δημόσιο κτίριο.
• Δημιουργία αυστηρών προτύπων σε σχέση με τα ξενοδοχεία, τα εστιατόρια και τον κατασκευαστικό τομέα, με βάση τις αρχές που περιέχονται στο στρατηγικό σχέδιο της Ε.Ε. για την κυκλική οικονομία, με έμφαση σε θέματα υποχρεωτικής επιδιόρθωσης προϊόντων και ανακύκλωσης.
• Διοχέτευση ειδικών κονδυλίων για έρευνα που θα στοχεύουν στην αυξημένη χρήση ΑΠΕ και στην εξοικονόμηση ενέργειας.

ΑΝΑΒΑΘΜΙΣΗ ΤΟΥ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ

3.1 Αξιολόγηση κοινωνικών προγραμμάτων

• Ενοποίηση των αρχείων των κοινωνικών προγραμμάτων, με παράλληλη πρόσβαση στα φορολογικά στοιχεία. Στα στοιχεία να έχουν πρόσβαση αρμόδιοι λειτουργοί και να παρέχονται ανώνυμα σε επιστημονικές ομάδες.
• Αξιολόγηση όλων των κοινωνικών προγραμμάτων που προσφέρει το Δημόσιο από ανεξάρτητη επιστημονική ομάδα, με στόχο να επιτευχθεί καλύτερη στόχευση προς όφελος των ευάλωτων ομάδων, να μειωθούν οι επικαλύψεις, να απλοποιηθεί η πρόσβαση, να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα των καταχρήσεων και να αξιολογηθεί η επάρκεια των κοινωνικών παροχών, δεδομένου του αυξανόμενου πληθωρισμού.
• Σταδιακή αύξηση των δαπανών για κοινωνικά προγράμματα με βάση τον μέσο όρο στην Ε.Ε., έμφαση σε θέματα ελάχιστου εισοδήματος, ελάχιστου μισθού, επέκταση του θεσμού των ταμείων προνοίας, ώστε να καλυφθεί επαρκώς και ο ιδιωτικός τομέας, δημιουργία παιδικών σταθμών, ένταξη νέων στην αγορά εργασίας, προώθηση της διά βίου μάθησης, προώθηση της εξ αποστάσεως εργασίας, στέγαση νέων νοικοκυριών και προσφύγων, ενσωμάτωση αποδήμων που επιστρέφουν στην Κύπρο, ενσωμάτωση μεταναστών, επιμόρφωση ευάλωτων ομάδων κ.λπ.
• Ειδικά για τους Τουρκοκύπριους, ενθάρρυνση της εργοδότησής τους στις ελεύθερες περιοχές της Κύπρου και προώθηση της δημιουργίας κοινοπραξιών μεταξύ Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων και κοινών συμμετοχών σε ευρωπαϊκά προγράμματα.

Μισθολόγιο

• Αξιολόγηση του θεσμού του ελάχιστου εισοδήματος με σκοπό την επικαιροποίησή του με βάση τις σημερινές συνθήκες και εισαγωγή ειδικής πρόνοιας για θέματα επιμόρφωσης των δικαιούχων νοικοκυριών με στόχο τη διευκόλυνση της εργοδότησής τους.
• Εισαγωγή προνοιών προσαρμογής, ανά τακτικά διαστήματα, του ελάχιστου μισθού, με βάση το 55-60% του διάμεσου μισθού των εργαζομένων, μεταβατικές περίοδοι μέχρι την πλήρη υιοθέτηση σε ευαίσθητους τομείς, όπου κριθεί αναγκαίο, με βάση εισήγηση ανεξάρτητης επιστημονικής ομάδας.
• Επεξεργασία σχεδίου επιδότησης των μισθών των νεοεισερχόμενων στην αγορά εργασίας, με προκαθορισμένα κριτήρια σε ό,τι αφορά το επίπεδο μισθοδοσίας και τις συνθήκες εργασίας και επιμόρφωσης (on the job training).
• Μελέτη από επιστημονική επιτροπή του χάσματος μισθών για άτομα με παρόμοια προσόντα – μεταξύ ανδρών και γυναικών και σε διάφορους τομείς της οικονομίας. Το Νέο Κύμα προκρίνει ίσες ευκαιρίες και αμοιβές μεταξύ ατόμων που κατέχουν παρόμοια προσόντα.
• Προώθηση ισοζυγισμένης προσέγγισης και δίκαιης κατανομής του κόστους μεταξύ επιχειρήσεων και εργοδοτουμένων σε περιόδους εξωγενών πληγμάτων (π.χ. πανδημίες, ύφεση στον τουρισμό, αυξήσεις στις τιμές της ενέργειας και εισαγόμενων προϊόντων κ.λπ.). Περαιτέρω, το κράτος οφείλει να αμβλύνει μέσω της δημοσιονομικής του πολιτικής τις συνέπειες τέτοιων εξωγενών πληγμάτων, αξιοποιώντας πρωτοβουλίες της Ε.Ε., όπως ορθά έπραξε πρόσφατα για την αντιμετώπιση των συνεπειών της πανδημίας.
• Διαμόρφωση μεταναστευτικής πολιτικής από τεχνική επιτροπή που θα προωθεί τον άμεσο επαναπατρισμό των προσχηματικών προσφύγων και την ολοκληρωμένη στήριξη των πραγματικών προσφύγων με βάση συγκεκριμένα κριτήρια, συμπεριλαμβανομένων και μορίων για την απόκτηση άδειας παραμονής και εργασίας.

Συντάξεις

• Σταδιακή αύξηση της ελάχιστης σύνταξης που λαμβάνει ένας/μία εργαζόμενος/-η – το σημερινό πλαίσιο επενεργεί ως αντικίνητρο για συμμόρφωση των χαμηλόμισθων με τις υποχρεώσεις τους έναντι του Ταμείου Κοινωνικών Ασφαλίσεων.
• Θεσμοθέτηση ενός υποχρεωτικού δεύτερου πυλώνα σύνταξης, με επέκταση του πλαισίου των επαγγελματικών ταμείων προνοίας, για να καλύπτει όλη την οικονομία. Στόχος η συμπλήρωση της σύνταξης που λαμβάνεται από το Ταμείο Κοινωνικών Ασφαλίσεων, ώστε να διασφαλίζεται ένα ελάχιστο επίπεδο επάρκειας συντάξεων για όλο τον πληθυσμό.
• Οι επαγγελματικές συντάξεις αξιωματούχων του κράτους να ενταχθούν στον προτεινόμενο δεύτερο πυλώνα σύνταξης, με βάση προκαθορισμένα κριτήρια.

Προστασία καταναλωτών

• Ενίσχυση της Επιτροπής Ανταγωνισμού με σκοπό την αποτελεσματική εφαρμογή του νομοθετικού πλαισίου για τις καταχρηστικές ρήτρες, που προστατεύει τους καταναλωτές από αθέμιτες επιχειρηματικές πρακτικές.
• Ρύθμιση του θέματος της πρόσβασης κατοίκων απομακρυσμένων περιοχών σε τραπεζικούς λογαριασμούς με την παροχή κατάλληλων κινήτρων προς τις τράπεζες.

Παιδεία και επιμόρφωση

• Προσανατολισμός της παιδείας προς τις ανάγκες της σημερινής κοινωνίας (απόκτηση κοινωνικής συνείδησης, πολλαπλών δεξιοτήτων, ψηφιακές γνώσεις, επικοινωνιακές ικανότητες κ.ά.)
• Βελτίωση του συστήματος της δημόσιας εκπαίδευσης σε όλα τα επίπεδα, αξιοποιώντας μελέτες εμπειρογνωμόνων που παραμένουν στα χαρτιά – έμφαση, για παράδειγμα, στο σύστημα αξιολόγησης των μαθητών.
• Αναβάθμιση της Τεχνικής και Επαγγελματικής Εκπαίδευσης, του Συστήματος Μαθητείας, της κοινωνικής αποδοχής των τεχνικών δεξιοτήτων, και βελτίωση των οικονομικών απολαβών όσων δραστηριοποιούνται σε τεχνικά επαγγέλματα.
• Προώθηση της διά βίου εκπαίδευσης – αναβάθμιση της λειτουργίας της Δημόσιας Ακαδημίας για να καλύψει ολοκληρωμένα τις ανάγκες διά βίου μάθησης στον δημόσιο τομέα, αυξημένα κίνητρα για δαπάνες που αφορούν εγκεκριμένα προγράμματα επιμόρφωσης προσωπικού στις επιχειρήσεις.
• Διενέργεια μελέτης για τις επιπτώσεις της πανδημίας σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης και εκπόνηση προγράμματος για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνεπειών.

 Υγεία

• Οι αρμόδιες αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας πρέπει να σταματήσουν τον υπόγειο συνεχή πόλεμο ενάντια στο ΓεΣΥ, που αποτελεί σημαντική κατάκτηση, κυρίως σε ό,τι αφορά τη διευκόλυνση της πρόσβασης πλατιών κοινωνικών στρωμάτων στην υγεία και στην προώθηση της προληπτικής ιατροφαρμακευτικής φροντίδας. Αναφορικά με τις στρεβλώσεις που έχουν προκληθεί και για τις οποίες ευθύνονται πολιτικά κόμματα και οργανωμένα συμφέροντα, επιβάλλεται να αντιμετωπιστούν με την εις βάθος αξιολόγηση του ΓεΣΥ από ανεξάρτητο, εγνωσμένου κύρους οίκο. Επιπλέον, είναι σημαντικό να εισαχθούν ποιοτικά κριτήρια στην αμοιβή των προσωπικών και των ειδικών γιατρών, που να ενθαρρύνουν την παροχή ποιοτικής φροντίδας.
• Εκπόνηση ειδικής μελέτης με στόχο τη μακροχρόνια αποτελεσματική αντιμετώπιση των συνεπειών του “long Covid”.
• Δημιουργία πανεπιστημιακού νοσοκομείου, με κοινή προσπάθεια όλων των τριτοβάθμιων ιατρικών σχολών στην Κύπρο.

 Στέγαση

• Επιτάχυνση και απλοποίηση των απαιτούμενων διαδικασιών έκδοσης αδειών οικοδομής.
• Επεξεργασία ειδικού σχεδίου στέγασης για νέα νοικοκυριά με εισοδηματικά και περιουσιακά κριτήρια, πρόσθετη επιδότηση νοικοκυριών που προέρχονται από προσφυγικές οικογένειες, με ειδική έμφαση στην αξιοποίηση υφιστάμενων οικοδομών που πληρούν αυστηρά περιβαλλοντικά κριτήρια.
• Προώθηση ειδικού σχεδίου για στέγαση φοιτητών κατά το πρότυπο του σχεδίου που εκπονήθηκε για την εντός των τειχών Λευκωσία.

 Μη εξυπηρετούμενα δάνεια (ΜΕΔ)

• Τα κριτήρια για τα διάφορα σχέδια αντιμετώπισης του προβλήματος των ΜΕΔ να καταστούν πιο προσιτά για τις ευάλωτες ομάδες, με μεγαλύτερη συμμετοχή των τραπεζών και του κράτους και στόχο τη βιώσιμη αναδιάρθρωσή τους και τη διατήρηση της ιδιόκτητης κατοικίας ή της επαγγελματικής στέγης.

ΟΙΚΟΔΟΜΗΣΗ ΕΝΟΣ ΕΞΥΠΝΟΥ ΚΡΑΤΟΥΣ

Το κράτος καλείται να διαδραματίσει ουσιαστικό ρόλο στην οικοδόμηση της Άλλης Κύπρου, σε αρμονική και στενή συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα. Για να καταστεί εφικτό κάτι τέτοιο, απαιτείται ριζοσπαστική μεταρρύθμιση του κράτους με γνώμονα άριστες πρακτικές και αξιοποιώντας τα αναξιοποίητα, εν πολλοίς, πορίσματα πολλών μελετών εμπειρογνωμόνων.

• Βασικά συστατικά στοιχεία: (α) εμπέδωση της αξιοκρατίας στις προσλήψεις, στις αμοιβές και στις ευκαιρίες ανέλιξης, (β) θεσμοθέτηση της κινητικότητας των δημόσιων υπαλλήλων, για να καλύπτονται οι ανάγκες σε προσωπικό σε τομείς προτεραιότητας, χωρίς να αυξάνεται συνεχώς το προσωπικό στη Δημόσια Υπηρεσία, (γ) προώθηση του θεσμού της συνεχούς επιμόρφωσης των δημόσιων υπαλλήλων και (δ) αναβάθμιση του θεσμού της αξιολόγησης και ιεράρχησης των δημόσιων επενδύσεων, με στόχο να προωθούνται έργα που εξυπηρετούν οικονομικούς, κοινωνικούς και περιβαλλοντικούς στόχους και όχι πολιτικές σκοπιμότητες, όπως γίνεται σήμερα.
• Προώθηση του θεσμού της καλύτερης διακυβέρνησης (better regulation), που στοχεύει στον εκσυγχρονισμό της διαδικασίας προώθησης νομοθεσιών και πολιτικών. Ο θεσμός αυτός ενθαρρύνεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και εφαρμόζεται με επιτυχία σε πολλές χώρες της Ε.Ε.
• Εκσυγχρονισμός των δημόσιων επιχειρήσεων με την επεξεργασία του Κώδικα Διακυβέρνησης που προωθεί σε παγκόσμιο επίπεδο ο Οργανισμός Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ).
• Δημιουργία ειδικού θεσμικού και νομοθετικού πλαισίου για τη διαχείριση υγειονομικών κρίσεων και άλλων έκτακτων καταστάσεων (π.χ. μη επάρκεια ενέργειας).
• Εκσυγχρονισμός του τομέα της δικαιοσύνης: προώθηση (α) ειδικής διαδικασίας για ταχεία διεκπεραίωση καθυστερημένων υποθέσεων, (β) της ηλεκτρονικής δικαιοσύνης και (γ) της εξώδικης διαδικασίας για ταχεία διεκπεραίωση απλών υποθέσεων.

5. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΗΣ ΜΕΤΕΞΕΛΙΞΗΣ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Η υλοποίηση του πιο πάνω φιλόδοξου προγράμματος απαιτεί τη διαμόρφωση ενός ορθολογικού πλαισίου χρηματοδότησης που να καλύπτει τον δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα.

Δημόσια οικονομικά

Η δημοσιονομική πολιτική διέπεται, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, από το Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Το πλαίσιο προβλέπει δημοσιονομικούς κανόνες οι οποίοι αφορούν κυρίως το ύψος του δημοσιονομικού ελλείμματος και το ύψος του δημόσιου χρέους. Στην παρούσα φάση διεξάγεται ευρεία συζήτηση για αναμόρφωση του πλαισίου, με στόχο να καταστεί πιο ευέλικτο και να επιτρέψει στις χώρες-μέλη της Ε.Ε. να διοχετεύσουν επαρκείς πόρους για (α) την ενδυνάμωση της κοινωνικής συνοχής, (β) την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και (γ) την προώθηση της ψηφιακής οικονομίας, χωρίς να απειληθεί η μακροχρόνια βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών. Οι αρχές της Κυπριακής Δημοκρατίας έχουν μείνει απαθείς και δεν συμμετέχουν ενεργά σε αυτή την καθοριστική για το μέλλον της Ευρώπης και της Κύπρου διαδικασία. Το Νέο Κύμα θα επιδιώξει συνεργασία με εκείνες τις δυνάμεις που επιδιώκουν ριζική αναμόρφωση του πλαισίου, ούτως ώστε να καταστεί συμβατό με τη ενίσχυση του κοινωνικού κράτους και τις ευρύτερες επιδιώξεις της κοινωνίας.

  Σε αυτό το πλαίσιο, οι επιδιώξεις είναι οι ακόλουθες:

(α) Αναμόρφωση των δημόσιων δαπανών, μείωση των δημόσιων καταναλωτικών δαπανών, αύξηση των κοινωνικών δαπανών με βάση τα πρότυπα των κοινωνικά αναπτυγμένων χωρών της Ε.Ε., διοχέτευση επαρκών πόρων προς την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής και την προώθηση των ΑΠΕ, καθώς και προώθηση της ψηφιοποίησης της οικονομίας.

(β) Αναμόρφωση του Προγράμματος Ανθεκτικότητας και Ανάκαμψης που υποβλήθηκε στην Ε.Ε., με στόχο να καταστεί πιο φιλόδοξο, αξιοποιώντας όλους τους διαθέσιμους πόρους.

(γ) Προώθηση φορολογικής μεταρρύθμισης με στόχο την απλοποίηση των διαδικασιών, τη διατήρηση χαμηλών φορολογικών συντελεστών, την παραχώρηση φορολογικών ελαφρύνσεων στα χαμηλά και μεσαία εισοδηματικά στρώματα και την επιβάρυνση των δραστηριοτήτων που ρυπαίνουν το περιβάλλον (π.χ. αναμόρφωση του φορολογικού πλαισίου που διέπει την ακίνητη περιουσία).

(δ) Αναβάθμιση και ενίσχυση της στελέχωσης του Δημοσιονομικού Συμβουλίου, για να είναι σε θέση να διαμορφώνει και να εκφράζει θέσεις και απόψεις, ανεξάρτητα και κριτικά, όσον αφορά τη δημοσιονομική πολιτική.

Χρηματοδότηση από τον ιδιωτικό τομέα

• Η χρηματοδότηση του φιλόδοξου προγράμματος που προτείνει το Νέο Κύμα προϋποθέτει την αξιοποίηση της αδρανούς ρευστότητας που υπάρχει στον τραπεζικό τομέα, στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις και στα διάφορα ταμεία που δραστηριοποιούνται στην Κύπρο. (Οι λεπτομερείς εισηγήσεις παρατίθενται σε παράρτημα.)

Θεσμικό Πλαίσιο

• Το θεσμικό πλαίσιο για την υλοποίηση του κοινωνικού οράματος του Νέου Κύματος πρέπει να εκσυγχρονιστεί μέσω της αναβάθμισης του Συμβουλίου Οικονομίας και Ανταγωνιστικότητας, το οποίο θα αναλάβει και τον ρόλο ανεξάρτητης αξιολόγησης της κυπριακής οικονομίας.

Σύνοψη

• Μια ανανεωμένη Κύπρος, με αξιοποίηση και κινητοποίηση του επιχειρηματικού της δυναμικού και των πολιτών της, μπορεί πραγματικά να επιτύχει αλματώδη πρόοδο και να εκπληρώσει τους φιλόδοξους στόχους που παρουσιάζονται σε αυτό το πρόγραμμα.
• Το παρόν πρόγραμμα στηρίζεται σε μια προοδευτική φιλοσοφία που αναπτύσσεται στην Ε.Ε. και φιλοδοξεί να συνδυάσει αρμονικά κοινωνικούς, περιβαλλοντικούς και αναπτυξιακούς στόχους, και αποτελεί τη βάση για ευρύτερο προβληματισμό, εμπλουτισμό και δημιουργικό διάλογο με την κοινωνία.